Een beleggingsfonds is eigenlijk een mandje met verschillende beleggingen. Als je wil gaan beleggen in fondsen zijn er twee soorten waar je uit kan kiezen: passieve en actieve fondsen.

Wat is een actief fonds?

Voor een actief fonds zijn werknemers bij de aanbieder structureel bezig om onderzoek en analyse te doen. Het maken van de beleggingsbeslissingen is dus mensenwerk. Actieve fondsen hebben vaak hogere kosten dan passieve fondsen, omdat zo’n team van analisten extra kosten met zich meebrengt.

Wat is een passief fonds?

Passieve fondsen hebben vaak lagere kosten voor het beheer dan actieve fondsen, omdat ze minder onderzoek en analyse nodig hebben. Soms worden passieve fondsen ook wel indexfondsen of trackers genoemd, omdat ze de samenstelling van een bepaalde beursindex (zoals bijvoorbeeld de Amsterdamse AEX of de Amerikaanse NASDAQ) volgen.

Tijdens mijn duurzaam beleggen onderzoek kwam ik erachter dat ik met de passieve fondsen waar ik in beleg (zelfs met de duurzame ESG variant) weinig duurzame impact maak. Waarom?

Een passief fonds volgt alleen een bepaalde index en doet van tevoren geen screening. Daarom ook ‘passief’. Screening is beleggersjargon voor ‘grondige analyse van een potentiële investering’, waarop een fondsmanager diens beleggingsbeslissing baseert. Zo’n passief fonds gaat vervolgens ook niet in gesprek met bedrijven waarin het investeert. Die twee factoren (in gesprek gaan en screening) ​​— zo leerde ik — zijn nou juist zo belangrijk om duurzame impact te maken met je beleggingen.

Zet het goede in gang (met iets meer kosten)

Laten we actieve en passieve fondsen eens vergelijken met fast-fashion vs. duurzame kleding. De fast-fashion industrie is gebaseerd op lage kosten en grote volumes, maar gaat ten koste van werknemers en de planeet. De duurzame kledingindustrie daarentegen is gebaseerd op zo duurzaam mogelijk produceren voor mens en milieu en het product zo lang mogelijk in de circulaire economie te houden.

Soms is het goed om iets meer te betalen zodat je het goede in gang zet. Ik vind dat we allemaal een verantwoordelijkheid hebben en dus betaal ik bijvoorbeeld ook iets meer voor een duurzame zorgverzekering omdat ik weet dat mijn verzekeraar mijn geld zelf ook duurzamer belegt. Die duurzame strategie wil ik ook gaan toepassen op mijn beleggingen: iets meer betalen om aanzienlijk meer duurzame impact te maken.

Duurzaamheid en beursgenoteerd

Omdat duurzaam beleggen steeds populairder wordt zijn er inmiddels behoorlijk wat ‘duurzame’ aandelenfondsen met bedrijven die op de beurs actief zijn. Uit recent onderzoek van Follow the Money blijkt dat veel fondsen die reppen over duurzaamheid of “ESG” maar in zeer beperkte mate iets positiefs bijdragen. Sterker nog: die fondsen beleggen vaak in fossiele energie en de luchtvaart.

Triodos is één van de weinige aanbieders die van tevoren een bedrijf screent op positieve impact. Die eerste screening (maar ook de doorlopende screening) op positieve impact kost veel werk. Dit is ook de belangrijkste reden dat een mixfonds (met daarin een mix van aandelen en obligaties) van Triodos momenteel 53 bedrijven bevat, en niet bijvoorbeeld 500. Over elk van die 53 bedrijven vormt de bank een kwalitatief oordeel over de impact én de financiële performance. Ze blijven daarnaast met deze bedrijven in gesprek en houden in de gaten of ze doen wat ze beloven.

Beleggen in beursgenoteerde bedrijven

In mijn onderzoek kwam ik erachter dat er aan beleggen in beursgenoteerde bedrijven een ja/nee verhaal plakt. Je kunt namelijk ja en nee antwoorden op de volgende vraag: ‘Steun ik een beursgenoteerd bedrijf als ik er een aandeel van koop?’

Het antwoord is nee omdat het bedrijf zelf alleen geld ontvangt zodra ze naar de beurs gaan (de beursgang). Dit noem je de primaire markt. Na de beursgang worden deze aandelen onder beleggers uitgewisseld op de secundaire markt. In die zin zou je dus kunnen zeggen dat een bedrijf er niets van merkt als jij een aandeel koopt, want je hebt deze namelijk van een andere belegger gekocht. Mocht je deze weer verkopen, dan is er wel weer een andere belegger die het koopt.

Het antwoord is ja want als je een aandeel van een bedrijf koopt wordt je voor een (heel) klein deel eigenaar van dat bedrijf. En zo heb je ook invloed op de strategie van het bedrijf. Op een aandeelhoudersvergadering kun je namelijk je stem uitbrengen over strategische beslissingen. Deze invloed wordt groter als je meer aandelen hebt en is ook een reden waarom veel duurzame beleggers in aandelen zitten. De invloed is nog groter als je met meer beleggers in een beleggingsfonds samenwerkt.

Wat is het verschil tussen de fondsen?

Triodos heeft drie mixfondsen met verschillende risicoprofielen: neutraal, defensief en offensief. Dit zijn fondsen met een mix van aandelen van beursgenoteerde bedrijven en obligaties. Aandelen (deel eigenaarschap van een bedrijf) staan bekend om meer risico en een kans op meer rendement. Obligaties (leningen aan de staat of bedrijven) staan bekend om minder risico en kans op minder rendement. Door deze twee categorieën te mixen, kun je dus variëren in het risico op koersschommelingen.

1. Triodos Impact Mixed Fund Defensive — 25% aandelen en 75% obligaties
2. Triodos Impact Mixed Fund Neutral — 50% aandelen en 50% obligaties
3. Triodos Impact Mixed Fund Offensive ​​— 75% aandelen en 25% obligaties

Naast de mixfondsen zijn er nog twee obligatie- en aandelenfondsen: Triodos Global Equities Impact Fund met alleen maar aandelen en dus meer risico (53 bedrijven) en Triodos Euro Bond Impact Fund met alleen maar obligaties.

Hier een aantal van de bedrijven uit het portfolio van Triodos Global Equities Impact Fund (check hier de hele lijst) portfolio die ik ken: Adidas (kleding), Danone (voedsel), NVIDIA (grafische kaarten), Paypal (fintech), Shimano (fietsen) en Walt Disney (films).

Over deze bedrijven valt natuurlijk ook altijd wat te zeggen, maar het is wat mij betreft al veel beter dan beleggen in olie- en gasbedrijven, mainstream banken, fast-fashion bedrijven en firma’s zoals McDonald’s en Pepsico.

Ik legde dit voor aan Hans Stegeman, Chief Economist bij Triodos Bank, die ik sprak voor mijn duurzaam beleggen onderzoek. “We hebben uit ervaring geleerd dat een beursgenoteerd bedrijf nooit aan alle kanten perfect is en daarom hebben we wel eens getwijfeld of we ermee door willen gaan. Maar wil je het systeem veranderen en wil je daar een bijdrage aan leveren dan is het juist goed om wel te laten zien dat je keuzen durft te maken, beleggen in wat positieve impact heeft en dat je probeert dingen te veranderen die nog niet goed zijn."

De belangrijkste toegevoegde waarde van wat wij doen aan de beursgenoteerde kant is dat we laten zien dat je strikte keuzes kan maken. Dat je eerst zegt: ‘We willen positieve impact hebben en bepaalde dingen doen we gewoon niet.’ Wij doen bijvoorbeeld geen fossiel, maar we doen ook geen mainstream banken omdat zij vooral investeren in de financiële sector (van geld geld maken) en wij willen investeren in de reële economie.

Wat we nu weten is dat je hele grote sectoren kunt uitsluiten en dan toch over een lange periode qua rendement gelijk kunt blijven aan het gemiddelde van de markt. Dat je kan laten zien, het kan dus echt. Je kan dus gewoon met je hart en je hoofd bij elkaar de juiste beslissingen maken.”

Ik vroeg Hans ook hoe je kunt inschatten of een fonds duurzaam is. Dit was zijn antwoord:

“Kijk alsjeblieft welke bedrijven of projecten er in het fonds zitten. Als je bijvoorbeeld beursgenoteerd doet kijk naar de top tien holdings van zo'n beursfonds. Wat zit daarin? Kun je aan je familie uitleggen waarom dat een betere wereld veroorzaakt? Geloof je daarin? Uiteindelijk moet jij zelf (als degene die het geld daarin zet) kunnen uitleggen waarom jouw geld positieve impact bereikt middels de bedrijven waar jouw geld naartoe gaat.”

Beleggen in wat jij belangrijk vindt

Naast de drie mixfondsen en twee obligatie- en aandelenfondsen heeft Triodos Bank ook nog zes themafondsen. Dit zijn fondsen die beleggen in een bepaald thema zoals bijvoorbeeld schone energiebronnen of ondernemende mensen in ontwikkelingslanden.

Het volgende was voor mij één van de eye-openers uit het onderzoek. Naast beleggen in beursgenoteerde bedrijven heb je ook de mogelijkheid om te beleggen in bedrijven die niet op de beurs zitten, oftewel private equity en private debt.

• Bij private debt leent een investeerder geld uit aan een bedrijf. Dit bedrag moet worden terugbetaald inclusief rente.
• Bij private equity koopt de investeerder aandelen, wordt dus deels eigendom van het bedrijf (private equity) en ontvangt dus een deel van de winst.

Via private equity en debt is het mogelijk om te beleggen in echte front runners, scale-ups, projecten die nooit op grote effectenbeurzen verhandelbaar zullen zijn, kleinschalige energiecoöperaties, etc. Dit soort fondsen biedt zo hele concrete en positieve impact. Het is echter wel een bewerkelijke en complexe manier van investeren, wat zich vertaalt in wat hogere fondskosten. Ook de liquiditeit van dit soort beleggingen in private debt en private equity, is lager dan de liquiditeit van bijvoorbeeld een beursgenoteerd aandeel.

Johanna Schmidt, Investment Strategist bij Triodos Investment Management wees mij op deze vorm van beleggen. “Dit betekent dus dat het bedrijf niet op de beurs actief is, maar wel een investering krijgt van Triodos Bank om te groeien,” legt ze uit. 

Hans Stegeman voegde hier nog wel het volgende aan toe:“Jij vraagt mij: hoe kan ik ervoor zorgen dat ik een belegging heb met ook adequaat rendement dat ook nog eens een keer goed is voor de wereld? Dan heb je natuurlijk ook een bepaald risicoprofiel en een tijdshorizon waarover je dat wil bereiken. Dat is ook één van de redenen waarom we als Triodos Bank ook die beursgenoteerde beleggingen hebben. Die zijn super liquide (gemakkelijk om te zetten in geld of gemakkelijk te gebruiken als betaling) en hebben toch een ander risicoprofiel dan private equity. Maar je hebt dus wel minder impact.”

Wat betreft private debt/equity heeft Triodos Bank vier fondsen met specifieke duurzaamheidsthema’s: Triodos Groenfonds, Triodos Fair Share Fund, Triodos Energy Transition Europe Fund en Triodos Multi Impact Fund. Daarnaast zijn er nog twee themafondsen zonder private debt/equity maar met 100% aandelen in innovatieve bedrijven die het verschil maken.

Disclaimer: De informatie in dit artikel is geen beleggingsadvies en je blijft zelf verantwoordelijk bij opvolgen ervan. Let op: beleggen gaat gepaard met risico's, je kunt je inleg (deels) verliezen.

Inmiddels zijn mij de verschillen duidelijk tussen de passieve fondsen waar ik nu in beleg en de actieve fondsen bij Triodos Bank. Ik hoop ook voor jou. Zelf ga ik hier zeker mijn beleggingen op aanpassen. In mijn laatste artikel beantwoord ik de vraag: Wat is activistisch beleggen en wat is je invloed als belegger? Daarnaast vertel ik je ook over mijn definitieve nieuwe beleggingsplan.