Veel positieve reacties heeft hij al gehad, van mensen uit de buurt die nieuwsgierig zijn, of van andere ondernemers die verticale zonnepanelen overwegen. “Mensen vinden het toch bijzonder, het ziet er anders uit dan de meeste zonnevelden in Nederland”, vertelt melkveehouder Gijs de Raad uit Culemborg. In totaal zijn het er 958, de zonnepanelen die rechtop in metalen houders in stroken op zijn land staan. “Op deze manier kan ik de grond die tussen de panelen ligt nog gebruiken voor andere doeleinden.”

Het begon allemaal toen De Raad het dak van zijn boerderij wilde saneren omdat er asbest in zat. Dat werd zo’n kostbare aangelegenheid dat De Raad er zonnepanelen voor terug wilde om uit de kosten te komen. Hiervoor kwam hij in contact met Arjen Schamhart van energiecoöperatie Vrijstad Energie, die er wel een zonnedak voor de coöperatie van wilde maken. Schamhart constateerde dat het hele proces van asbest saneren, een nieuw dak leggen, zonnepanelen plaatsen, de bekabeling aanleggen en de aansluiting op het net dusdanig prijzig was, dat Vrijstad Energie het financiële plan met alleen de inkomsten uit een zonnedak niet sluitend zou krijgen.

“Dus adviseerde ik óók panelen op zijn land te zetten”, vertelt Arjen Schamhart. “Dit wilde Gijs wel, maar alleen als er tussen de panelen nog voldoende ruimte was om vee te laten lopen of iets te verbouwen. En dus ging ik op zoek.” Via een plaatje in een brochure kwam Schamhart bij verticale zonnepanelen uit Duitsland terecht, en die heeft hij naar Nederland gehaald. Vrijstad Energie heeft daarmee het eerste veld in Nederland met verticale zonnepanelen.

Meer zonuren door opstelling zonnepanelen

Het voordeel van het zonneveld bij De Raad is dat de panelen zowel naar het oosten als het westen gericht zijn. Zo wordt er in de ochtend en tijdens de uren aan het einde van de middag de meeste energie opgewekt, wanneer de mensen thuis zijn en die energie ook verbruiken. “De gangbare schuine zonnepanelen zijn meestal richting het zuiden gericht waardoor ze in de ochtend en avond het minste opwekken en ’s middags het meest. Precies andersom dus”, vertelt Schamhart. Met de oost-west opstelling hoopt Schamhart alle opgewekte energie makkelijker kwijt te kunnen.

Voor de financiering van het project kon Vrijstad Energie terecht bij het Realisatiefonds, een fonds dat eind 2021 door Energie Samen en SVn met Triodos Bank, Rabobank en ASN Groenprojectenfonds is gelanceerd. “Voor grote banken zijn deze relatief kleine projecten niet aantrekkelijk om te financieren, omdat ze vrij arbeidsintensief zijn om te verwerken”, vertelt Jean-Pierre van Lin van Energie Samen. “Er komen namelijk een heleboel eisen en voorwaarden kijken bij het verstrekken van een zakelijke lening. Door het fonds op te richten en het zo te verdelen dat Energie Samen de aanvraag begeleidt en SVn de kredietbeoordeling uitvoert, is er een efficiëntieslag gemaakt, hebben de banken er zelf weinig werk aan en kunnen kleine coöperaties financiering krijgen.”

Ondertussen staan de drie banken wel garant voor deze projecten, omdat ze de realisatie ervan van groot belang vinden voor de energietransitie.

Ook kleine projecten helpen de energietransitie

Den Heuvel, zoals het zonneveld bij melkveehouder De Raad is gaan heten, is het tweede project dat Energie Samen en SVn financieren. “Ik ben er wel trots op dat dit is gelukt”, vertelt Lin. “Omdat het ’t eerste verticale zonnepanelenveld in Nederland is, moesten er toch wat eisen in de standaard formule van de aanvraag – die uitgaat van schuine panelen - geïmplementeerd worden.” Het project kostte in totaal een half miljoen euro, waarvan 270.000 euro is gefinancierd vanuit het Realisatiefonds.

Van Lin erkent dat er voor de energietransitie heel veel van dit soort relatief kleine projecten nodig zijn om verschil te kunnen maken. Het Realisatiefonds mikt in eerste instantie op het financieren van 1.000 projecten, maar Van Lin kan zich voorstellen dat ze - als dat aantal is behaald - gewoon doorgaan. “Het zijn dan wel relatief kleine projecten, ze zijn vaak opgezet door een groep lokale vrijwilligers, een groep mensen die dit heel graag wil en die ook voor draagvlak in de omgeving zorgen. Ze staan aan het stuur en beslissen wat er wel en niet gebeurt, ook met de opbrengsten. Dat draagvlak en die invloed in de lokale samenleving heb je wel nodig om een project succesvol te laten zijn.”

Koeien tussen de zonnepanelen

Ondertussen lopen er schapen of koeien tussen de verticale panelen in Culemborg en heeft melkveehouder De Raad een deel afgezet om wat kruiden, spruitkool en savooiekool te laten groeien, omdat patrijzen daar zo van houden. “Die vogels lopen hier al jaren in de omgeving en ik vind ze fascinerend. Ze zijn heel schichtig, maar mooi. Ik vind het leuk om ze in de buurt te houden.” Zijn paarden heeft De Raad liever niet tussen de zonnepanelen lopen. “Die zijn toch wat groter en als er een keer een trapt zit hij er zo tegenaan.”

Zowel in Nederland als in Duitsland wordt er momenteel onderzoek gedaan naar het effect op de biodiversiteit van verticale zonnepanelen. “We verwachten dat het voor sommige gewassen goed is dat ze deels schaduw hebben van de panelen, en soms ook in de volle zon staan”, vertelt Schamhart. “Bij bijvoorbeeld bessen is dat handig, omdat ze dan minder snel verbranden. In Duitsland wordt ook onderzoek gedaan naar de teelt van aardappels of bepaalde grassen tussen de panelen. Zolang het gewassen zijn die niet te hoog worden, kan het goed werken.”