1. Wat is de EU Taxonomy?

In een notendop: de EU Taxonomy is een handboek dat per sector uitlegt welke economische activiteiten groen zijn en welke niet. Zo worden zonne- en windenergie bijvoorbeeld wel als groen bestempeld, maar fossiele energie en bio-energie alleen onder hele strikte voorwaarden. “Zie het als de Dikke Van Dale van Duurzaamheid”, zegt Veltmeijer. In 2022 moeten zowel bedrijven (met meer dan vijfhonderd werknemers) als investeerders over deze taxonomie rapporteren. Zo wordt inzichtelijk in hoeverre een bedrijf, project of beleggingsportefeuille aan de EU Taxonomy voldoet. Of met andere woorden: hoe groen die precies is.

2. Waarom is dat belangrijk?

De groene ambities van de EU liegen er niet om. Om twee voorbeelden te geven: in 2050 moet de netto CO2-uitstoot in de EU afgebouwd zijn naar nul en in 2030 moeten álle plasticverpakkingen recyclebaar zijn. Juist omdat de doelstellingen zo ambitieus zijn, is het essentieel dat er vooral geïnvesteerd wordt in economische activiteiten die daadwerkelijk duurzaam zijn.

De taxonomie helpt daarbij. “Die brengt immers heel gedetailleerd en technisch in kaart wat wel en niet duurzaam is, zodat daar geen twijfel over kan bestaan”, aldus Veltmeijer. “Dat is om meerdere redenen belangrijk. Er zijn bijvoorbeeld veel bedrijven die echt wel willen bijdragen aan een betere wereld, maar niet zo goed weten hoe. Dit handboek kan hen enorm helpen om écht te verduurzamen. Het geeft richting aan hun verduurzamingsstrategie. De taxonomie beschrijft bijvoorbeeld aan welke criteria landbouw, bosbeheer of de productie van cement moet voldoen om groen te zijn.”

Daarnaast kan de taxonomie greenwashing tegengaan. Sommige bedrijven en investeerders noemen hun projecten of investeringen ‘groen’ terwijl ze dat helemaal niet zijn. De taxonomie kan daar een stokje voor steken. “Denk bijvoorbeeld aan bio-energie. Dat wordt vaak als duurzame energiebron gepresenteerd, maar daar kan je vraagtekens bij zetten”, zegt Veltmeijer. “De taxonomie schept daar duidelijkheid over. Daar kan je het mee eens of oneens zijn, maar het staat er wel.”

3. Is het niet lastig om te bepalen wat wel en niet duurzaam is?

Zeker wel! Maar de EU hoopt er aan de hand van zes milieudoelstellingen, zoals de transitie naar de circulaire economie en klimaatmitigatie (lees: het beperken van de opwarming van de aarde), toch invulling aan te geven. Voor alle zes de doelstellingen brengt de EU in kaart welke maatregelen bijdragen aan het behalen ervan en hoe duurzaam die precies zijn. Ook bevat elke doelstelling het onderdeel do no significant harm (vrij vertaald: berokken geen significante schade). Daarin staan acties beschreven die bedrijven juist moeten vermijden, omdat ze het behalen van andere doelstellingen in de weg staan. Denk bijvoorbeeld aan windmolenparken: hartstikke duurzaam, zegt de taxonomie, maar ze mogen niet ten koste gaan van de habitat en veiligheid van dieren.

“Het moet echt een allesomvattend en waterdicht handboek zijn. Want als er loopholes inzitten, wordt iets dat niet duurzaam is misschien toch als duurzaam bestempeld”, zegt Veltmeijer. “Neem zonne-energie: dat kreeg in de eerste versie van de taxonomie sowieso het label ‘duurzaam’. Klinkt heel logisch, maar zo simpel is het helemaal niet. Er kunnen bijvoorbeeld conflictmaterialen in zonnepanelen zitten. En wat doen we met zonnepanelen aan het einde van hun levensduur? Als daar niets over beschreven staat, kwalificeren alle zonnepanelen als groen, zelfs als die na gebruik massaal op de afvalberg belanden. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.”

4. Wanneer moeten bedrijven en investeerders met de EU Taxonomy aan de slag?

De uitrol van de taxonomie loopt al een tijdje vertraging op. Dat heeft vooral met gelobby vanuit verschillende sectoren te maken. Bedrijven en investeerders moesten dit jaar eigenlijk al over de eerste twee doelstellingen (klimaatmitigatie en klimaatadaptie) rapporteren, maar dat is uitgesteld naar de zomer van 2022. “Iedereen wil zijn zegje doen en de grenzen van wat groen is verleggen. Veel landbouwbedrijven vragen bijvoorbeeld om extra tijd om zich aan te passen”, zegt Veltmeijer. “Dat is absoluut niet de bedoeling want die tijd hebben we helemaal niet. We moeten nú met een ecologisch en sociaal veerkrachtig voedselsysteem aan de slag.”

Gelukkig staat de uitrol van de taxonomie niet volledig stil. De eerste twee doelstellingen zijn bijvoorbeeld volledig uitgewerkt. De conceptversies van de overige vier doelstellingen worden dit jaar gepubliceerd. Veltmeijer is tevreden met wat er tot nu toe op tafel ligt, al zijn er ook puntjes van zorgen: “Sommige zaken kunnen strenger en daar hebben we als Triodos Bank ook op aangedrongen. Er staan bijvoorbeeld eisen voor fossiele brandstoffen in de taxonomie beschreven, terwijl wij zeggen: fossiele brandstoffen moeten gewoon in de grond blijven zitten."

"Daarnaast wordt er flink gelobbyd om bio-energie (het verbranden van hout om energie op te wekken, red.) te bombarderen tot duurzame energiebron. Dat mag niet gebeuren: het verbranden van hout zorgt voor meer CO2-uitstoot dan het verbranden van fossiele brandstoffen en het kan tientallen jaren duren voordat bomen terug groeien. Dat is simpelweg niet groen te noemen.”

5. Wat kan de impact van de EU Taxonomy zijn?

Vanaf volgend jaar moeten grote bedrijven over de eerste twee doelstellingen rapporteren. Voor kleinere bedrijven is het geen verplichting, maar Veltmeijer verwacht dat veel bedrijven dat toch zullen doen. De EU werkt namelijk ook aan een ecolabel voor financiële producten, zoals impactobligaties. Die krijgen dat ecolabel echter alleen als ze (tot een bepaalde hoogte) aan de richtlijnen van de taxonomie voldoen. Met andere woorden: het loont om ermee aan de slag te gaan. Veltmeijer verwacht dan ook dat de EU Taxonomy een belangrijk instrument wordt om de gestelde klimaatambities te behalen: “Het kan een enorme impuls geven aan de hoeveelheid geld die richting oplossingen voor klimaatverandering stroomt.”

6. Wat betekent de EU Taxonomy voor beleggers in de Triodos Impactfondsen?

Beleggers zullen in de nabije toekomst precies kunnen zien in hoeverre beleggingsfondsen en -portefeuilles aan de EU Taxonomy voldoen. Ze kunnen dus precies zien hoe duurzaam die zijn. “Ook wij moeten over de taxonomie rapporteren, om te laten zien in hoeverre onze beleggingsportefeuilles aan de taxonomie voldoen”, vertelt Veltmeijer. “Ik verwacht dat dat zal bevestigen dat we op de goede weg zijn. We maken namelijk heel bewuste beleggingskeuzes en hanteren daarbij strenge duurzaamheidscriteria.” Triodos Investment Management investeert bijvoorbeeld al in organisaties zoals NRW.BANK (de bank van de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen), die hun raamwerk voor het uitgeven van green bonds nu al klaarstomen voor de EU Taxonomy.

“Maar onze beleggingsportefeuilles zullen niet volledig aan de eisen van de taxonomie voldoen”, benadrukt Veltmeijer. “Een belangrijk onderdeel van onze investeringen heeft namelijk een sociaal karakter en valt dus buiten de taxonomie, want die gaat daar (nog) niet over.”