“Als je dingen in beweging ziet komen en mensen gaan erop vooruit, dan voelt het alsof je echt iets bereikt hebt” zegt Fabian Kasi, directeur van Centenary Bank. “De opdracht van een bank is simpel: zoveel mogelijk mensen toegang bieden tot financiële diensten, op een transparante en verantwoorde manier. Daarom zijn wij een bank voor álle Oegandezen”. Dat klinkt vrij logisch, zeker vanuit Nederlands perspectief - wij zijn gewend dat iedereen een bankrekening heeft. Maar het is in de Oegandese context een opvallende keuze. Veel banken in Afrika, Azië en Latijns-Amerika richten zich uitsluitend op grotere bedrijven en welvarende individuen. Die hebben de vereiste papieren en willen grotere bedragen lenen, waardoor ze rendabeler zijn voor banken.

“Op die manier worden grote groepen mensen uitgesloten van het financiële systeem”, legt Kasi uit. “Terwijl we bij Centenary Bank hebben gezien dat iederéén kan sparen en een lening terugbetalen. Je moet je verdiepen in de specifieke behoeftes van bepaalde groepen en daarop aansluiten, zodat ook zij toegang krijgen tot het systeem. Dan pas vervul je écht je opdracht als bank.”

Centenary Bank begon in 1985 als (micro)kredietfonds, maar groeide in acht jaar tijd uit tot een gereguleerde, commerciële bank. Inmiddels is het de op één na grootste in Oeganda, met 2 miljoen rekeninghouders. Kasi: “We hebben klanten die voor een microkrediet bij ons gekomen zijn en nu als klein of (middel)groot bedrijf bij ons bankieren. Ze hadden bijvoorbeeld een winkeltje en zijn nu toeleverancier van een hele reeks winkels. Dat is nogal een stap.”

Sparen met buren

“Een typische Centenary-klant? Die woont buiten de stad en verdient minder dan een dollar per dag, meestal in de informele economie. De persoon heeft misschien geen dak boven zijn hoofd, leeft van één maaltijd per dag en heeft problemen om zijn kind op school te krijgen of familie in het ziekenhuis te laten behandelen als dat nodig is. Hij of zij heeft behoefte aan een klein krediet, maar andere banken geven niet thuis omdat zij de risico’s en de kosten te hoog vinden.”

Wil je deze video zien?

Cookies zijn nodig om deze video te tonen. Lees er meer over in onze Privacyverklaring

Akkoord

“Wat wij anders doen, is dat we personeel opleiden om naar de dorpen te gaan en te vragen waar mensen behoefte aan hebben. Zodra we dat in kaart hebben, zijn we bereid om onconventionele garantiemiddelen te accepteren, zoals een groepsgarantie. Of als mensen bijvoorbeeld een kleine bananenplantage hebben, dat kan ook. En we proberen de financiële kennis van mensen te vergroten, bijvoorbeeld via groepssparen: 15-30 dorpsgenoten - minstens de helft vrouw - stoppen wekelijks geld in een kistje. Dat geld kunnen ze aan elkaar uitlenen, zonder rente als het een noodgeval betreft, en anders met een beetje rente. De groep bepaalt wie het kistje in huis heeft, en drie mensen hebben de sleutel. Ook krijgen ze gratis een bankrekening bij ons.” Zo doen de deelnemers praktijkervaring op met geld sparen en lenen, en ook met financiële planning om bijvoorbeeld op tijd het juiste bedrag te hebben om schoolgeld op tijd te kunnen betalen.

Microfinancieringsinstellingen en -banken zijn meer dan geldverstrekkers: vaak geven ze bijvoorbeeld ook voorlichting over onderwerpen die spelen in een gemeenschap, zoals hiv of huiselijk geweld. Centenary Bank wil het bewustzijn over kanker vergroten en is al jaren sponsor van de Uganda Rotary Cancer Run - vanwege corona dit jaar digitaal, waarbij duizenden deelnemers renden in hun eigen huis of buurt om geld in te zamelen voor de bouw van twee nieuwe ziekenhuisruimtes voor de behandeling van kanker.

Buiten de steden

Veel banken hebben hun kantoren alleen in de steden, omdat het kostbaar is om een kantorennetwerk op te zetten op het platteland. Maar dat betekent dat plattelandsbewoners met een bankrekening soms uren moeten lopen om geld te storten of op te nemen. Centenary’s antwoord: agents en mobiel bankieren. “We hebben honderdtachtig pinautomaten en vierduizend agents door het hele land: geselecteerde bedrijfjes, bijvoorbeeld kiosken, die namens ons mogen opereren. En schoolgeld betalen kan via een speciale optie op ons mobiele platform Centemobile.” Ouders besparen zo flink wat reistijd en de school hoeft geen grote hoeveelheden cash in ontvangst te nemen - veiliger en handiger qua administratie.

Ook blijft de bank steeds op zoek naar nieuwe kwetsbare groepen die buiten de financiële boot vallen. Kasi: “In het noorden van Oeganda zijn veel vluchtelingen uit Zuid-Soedan die vaak leven van geld dat ze krijgen van een organisatie. Door een rekening voor deze mensen te openen, faciliteren wij dat ze dat geld op een veilige plek kunnen neerzetten. Zo proberen we hun leven als vluchteling ietsje eenvoudiger te maken. Onze verantwoordelijkheid gaat verder dan bankieren. Het gaat erom te doen wat juist is.”

Fotografie: Centenary Bank