Al voor de oplevering werd het nieuwe kantoor bekroond met de titel ‘Kantoorgebouw van het jaar 2019’. Wat maakt het zo bijzonder? Voor de argeloze voorbijganger valt het op door zijn ronde, organische vormen, volledig glazen gevels, en groene daken. Tegelijkertijd voegt het zich heel natuurlijk in de bosrijke omgeving van het Driebergense Landgoed De Reehorst. En heeft het door de aanleg van bos en vijvers die natuur (die deel uitmaakt van de Ecologische Hoofdstructuur) nog een extra zetje gegeven. Zelfs op een sombere novemberdag cirkelt de buizerd en ‘bidt’ de torenvalk boven het terrein.
Eenmaal binnen versterken de imposante houten pilaren, de houten wandplaten en meubels die indruk van natuurlijkheid. Architect Thomas Rau noemt het ‘een houten kathedraal’. “Het gebouw heeft een lichte, niet-massieve uitstraling van buiten. Van binnen voel je juist dat het je omhult”, zegt Matthijs Bierman, managing director Triodos Bank Nederland, die nauw bij de bouw was betrokken.
Wij wilden een integraal ontwerp, waarin gebouw, interieur en landschap samengaan
Zeven jaar lang besteedde Bierman ‘minimaal een halve dag’ per week aan het bouwproject, naast zijn gewone werk. Vanuit de overtuiging dat Triodos Bank vaak duurzame gebouwen financiert, maar slechts zelden de kans krijgt zo’n gebouw zélf neer te zetten. En daarbij moest ‘practice what you preach’ leidend zijn. “We waren uit ons jasje gegroeid en zochten naar kantoorruimte. Die moest dicht bij een treinstation liggen – wat bij het oude gebouw niet het geval was. Dat was een harde voorwaarde. En het moest onze identiteit uitdrukken. Geschikte bestaande kantoorruimte die we konden herontwikkelen bleek er niet te zijn bij centraal gelegen stations als die van Utrecht en Amersfoort.”
Triodos Bank
Geld heeft veranderkracht
Al sinds de oprichting in 1980 investeert Triodos Bank in initiatieven die een positieve impact hebben op de wereld om ons heen. Zo financieren we betere zorg voor kwetsbare ouderen en kinderen. Ook dragen we bij aan het verminderen van voedselverspilling en de productie van schonere energie, en ondersteunen we kunst die inspireert en bruggen slaat.
Thuiskomen
Vervolgens viel het oog op landgoed De Reehorst in Driebergen-Rijsenburg, op steenworp afstand van station Driebergen-Zeist. Het is ook de plek waar in 1971 de oprichting van stichting Triodos, de voorloper van de bank, had plaatsgevonden. Het zou dus ‘thuiskomen’ zijn voor de bank.
Bierman: “We wilden op die plaats natuur, cultuur en economie in harmonie ontwikkelen. Het landgoed maakt deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur maar was onder ander door de herontwikkeling van het stationsgebied onder druk komen staan. De bouw moest ook van respect voor de cultuurhistorie van het landgoed getuigen door bijvoorbeeld oude zichtlijnen intact te laten.” En dat betekende, zegt hij, dat er een ‘integraal’ ontwerp moest komen. “Gangbaar is dat er eerst een gebouw wordt ontworpen en er dan naar de tuin, de omgeving en het interieur wordt gekeken. Wij wilden dat vanaf het begin samen laten gaan.”
Tekst loopt door onder de galerij
De entree van De Reehorst, ons nieuwe kantoor
Medewerkers van de afdeling Klantcontact aan het werk.
De gevels zijn van speciaal glas. Daarom is er veel daglicht en is het landschap extra aanwezig.
Detail van het restaurant.
Dankzij het zonnedak op het laadplein is het kantoor ‘energiepositief’.
Organische vormen, verfijnde materialen en sober kleurgebruik zorgen voor verstilling.
De groendaken hebben een waterbufferende en verkoelende werking.
De houten kernen en plafonds hebben de vorm van een paddenstoel en leggen zo verbinding met de natuur.
Detail van het trappenhuis.
Voor het ontwerp tekende het trio Thomas Rau van RAU-Architecten (het gebouw zelf), Odette Ex van Ex Interieurs en Pieter Arkenbout van Arcadis (landschap en natuur). Bierman: “Met name architect Thomas Rau heeft ons overtuigd dat het een geheel houten, remontabel kantoor moest worden. Het is supergaaf geworden.”
Vijfsterren Lego-pakket
‘Van vastgoed naar los goed’ is het concept waarmee Thomas Rau de bank over de streep trok, zegt hij. 165.312 schroeven houden het gebouw bij elkaar en maken dus ook demonteren en herbouw elders mogelijk. De data van alle gebruikte materialen zijn opgeslagen in het ‘Madaster’, de publieke materialenbank die zijn bureau oprichtte om materiaal een identiteit te geven. Dit voorkomt afval, want afval is volgens Rau materiaal zonder identiteit.
“Dit gebouw luidt hopelijk een totaal nieuwe bouwcultuur in”, zegt de architect. “Een bouwwerk is niet voor de eeuwigheid. Die tijdelijkheid is inzichtelijk geworden door alles remontabel te maken.” Het grote ‘vijfsterren Lego-pakket’ is de uitkomst van een intensief proces tussen opdrachtgever en het ontwerpend trio, zegt hij. Uiteindelijk hebben we de opdrachtgever niet gegeven waar hij om heeft gevraagd, maar wel wat hij heel graag wilde. Dat vroeg om lef en moed van de kant van de bank, en die hebben ze getoond.”
Circulair
Thomas Rau drukt het revolutionaire karakter van het ontwerp uit in een aantal kantelingen: van landgoed naar ‘goed land’ met hogere natuurwaarden, van bouwplaats naar montageplaats, van grondeigenaar naar rentmeester, en van CO2-uitstoot naar CO2-opname. “In het hout van het gebouw ligt 1.633.052 kg CO2 opgeslagen. In de Duitse bossen waar het uit afkomstig is, groeit de 2.623 m3 hout in 11 minuten en 36 seconden weer aan.” En de belangrijkste kanteling: van duurzaam naar circulair. “Duurzaamheid optimaliseert en faciliteert eigendom. Circulariteit verzorgt het eindige oneindig en faciliteert verantwoordelijkheid.”
Tekst loopt door onder de video
Wil je deze video zien?
Cookies zijn nodig om deze video te tonen. Lees er meer over in onze Privacyverklaring
Vleermuizen
Het enige onderdeel van het gebouw waar de ontwerpers mee worstelden, is de kelder volgens Rau. “Het is ons niet gelukt die van hout te maken omdat dat vanwege het hoge grondwaterpeil ter plekke te riskant is. Daar moeten we bij een volgend project een oplossing voor vinden.”
Maar verder heeft het integrale proces bijzondere vruchten afgeworpen, zegt hij. Het ontwerp houdt bijvoorbeeld rekening met de vliegroute van de aanwezige vleermuizen. Door het groene dak en de aanlegde poelen gedijen insecten en vogels beter dan voorheen op het landgoed. Het regenwater voedt het groene dak, maar wordt ook gebruikt om de wc’s door te spoelen. En voor het parkeren, vaak de achilleshiel bij ‘groene’ kantoorgebouwen, is een originele vorm gevonden. Op een ‘bi-directioneel’ laadplein met groot zonnedak kunnen elektrische auto’s niet alleen laden, maar dienen hun accu’s ook als opslag voor zonne-energie. Dankzij het zonnedak, dat per jaar 505.000 kWh moet leveren, is het kantoor ‘energiepositief’.
Op de eerste rij
Het moet een feest zijn in het gebouw te werken, met veel licht, prachtig uitzicht en fraai, gerecycled meubilair. “Elke medewerker moet het gevoel hebben op de eerste rij te zitten en de beste plaats te hebben”, zegt Thomas Rau. Leidt dit ook tot een andere manier van werken? “De bank heeft nu een houten, circulaire en niet alleen duurzame, ruggengraat. Ik hoop dat dit de bank inspireert om zich nog beter te positioneren in de circulaire economie die zich nu ontwikkelt.”
We hebben de opdrachtgever niet gegeven waar hij om vroeg, maar wel wat hij heel graag wilde
Managing director Matthijs Bierman: “Op de begane grond vind je flexplekken en zijn we deels open voor andere ondernemers die geld als middel zien om de wereld positief te veranderen. De eerste verdieping is een ‘samenwerkingsverdieping’ voor medewerkers, waar we veelal in projectteams actief zullen zijn. Verder heeft elke afdeling ook een eigen thuisbasis, een belangrijke les van het nieuwe, flexibele werken. Ikzelf zal het meeste te vinden zijn op de samenwerkingsverdieping. Ik heb geen eigen kamer - maar die had ik in het oude gebouw ook al niet.”
Fotografie: Bert Rietberg voor J.P. van Eesteren en Pieter van den Boogert
Bedankt voor je reactie!
Bevestig je reactie door op de link in je e-mail te klikken.