TNO schatte het in 2014 al in: binnen de circulaire economie wordt een extra omzet van 7,3 miljard euro gegenereerd. Met deze economie worden 54.000 banen gecreëerd. En het grondstoffenverbruik kan met 100.000 kiloton worden teruggebracht. Kansen voor ondernemers dus! Maar waar begin je? CIRCO helpt ondernemers op weg.

De CIRCO methodiek bestaat uit  een serie van drie workshops aan ondernemers en organisaties die de overstap van lineair naar circulair willen maken. Dat houdt om te beginnen in dat jouw product minder waarde verliest in de hele levenscyclus. Pepijn Duijvestein is een van de sectorcoördinatoren van CIRCO. Hij zegt: “Als je één stap in de cyclus van een product verlengt en verbetert, maak je al milieuwinst. En ook niet onbelangrijk: er zit dus een verdienmodel achter circulair ondernemen.”

Stap 1: Bepaal het waardeverlies van jouw product

Bij circulair ondernemen gaat het in eerste instantie om het in kaart brengen van dat waardeverlies. En het mooie is, volgens Duijvestein: “In al die momenten van waardeverlies schuilt een kans voor een nieuwe business. En daarom breng je om te beginnen die momenten van waardeverlies in kaart.”

Bij het ene product valt er het meest te winnen als je kijkt naar de grondstoffen. Want je verliest enorm veel waarde bij bijvoorbeeld het winnen van zeldzame mineralen voor een smartphone. Daar heeft Fairphone bijvoorbeeld de focus op gelegd bij het ontwikkelen. Dit merk van eerlijke mobieltjes zorgt ervoor dat er minder mineralen nodig zijn met een model dat langer meegaat en gerepareerd kan worden. De nieuwe Fairphone 3 die net op de markt is scoort een 10 voor reparatie mogelijkheden.

Stap 2: Formuleer de uitdaging van het ontwerp

Er zijn hele mooie producten die een vorm van circulariteit hebben. Zo is Roetz-Bikes bezig om hun fietsen circulair te maken. Duijvestein: “Maar ik raad je aan om bij één aspect te beginnen en dat te verbeteren. En een product circulair maken kan pas echt als je ook je een circulair verdienmodel hebt.”

Wat doe je als je er bij stap één achter kwam dat jouw product vaak in de schuur belandt, omdat het maar een aantal keer per jaar gebruikt wordt of alleen tijdens een bepaalde levensfase? Dan kun je denken aan een nieuw verdienmodel én ontwerp, waarbij het product meerdere functies krijgt en het product beschikbaar is voor meerdere gebruikers. Een mooi voorbeeld hiervan is een kinderwagen die je om kunt bouwen in een buggy en zou kunnen huren in plaats van kopen.

Stap 3: Toepassen circulair businessmodel

Je bent ondernemer, dus wil je geld verdienen met het circulaire product. Duijvestein: “Kies daarom voor passend businessmodel.” Hij legt uit dat je in het ultieme circulaire product zo lang mogelijk probeert het product te laten functioneren als product. Mogelijk kan het product zelfs tijdens het gebruik verbeteren. Dit zou kunnen met een servicemodel, zodat producenten samen met gebruikers verbeteringen kunnen doorvoeren.

“Er zijn verdienmodellen waar je morgen al mee kunt starten en die ervoor zorgen dat je een stap zet richting een circulair product”, geeft Duijvestein aan. “Denk bijvoorbeeld aan een wasmachine die lang meegaat. Ook dat is een businessmodel waarbij je op een meer circulaire manier tegen de economie aankijkt. Want je hebt het waardeverlies al ver teruggedrongen, omdat het heel lang meegaat en er dus uiteindelijk minder grondstoffen nodig zijn. De gebruiker betaalt hiervoor. Je kunt ook een product verkopen, waarbij de producent garant staat voor reparatie. Of dat een klant het product weer kan inruilen als hij het niet meer nodig heeft.”

Stap 4: Maak een ontwerpstrategie

Voor deze stap gaan we weer even terug naar de kinderwagen die een buggy wordt. Je bedenkt hoe je het ontwerp daarop aan kunt passen. Welke onderdelen kun je daarvoor aanpassen?

Duijvestein licht een aantal strategieën toe die je kunt toepassen in het ontwerp. Hij noemt daarbij bijvoorbeeld hechting. “Een heel luxe horloge bijvoorbeeld met een speciaal design. De waarde is in het design toegevoegd en zorgt ervoor dat mensen eraan gehecht raken en het niet weg willen doen. Of je ontwerpt een product dat volledig remontabel is. Dan kunnen lossen onderdelen vervangen worden en gerecycled. En misschien is dit een open deur, maar producten hebben een langere levensduur als ze makkelijk te onderhouden zijn.”

Stap 5: Bepaal jouw routekaart

Over de laatste stap is Duijvestein kort. Hij raadt iedere ondernemer aan weer klein te beginnen: “Want nu je hebt nagedacht over het maken van een circulair product, of misschien over het verbeteren van het product dat je al maakt, bepaal je wat je eerst gaat doen. Waar kun je morgen al mee aan de slag? En wat is je eerste actie? Ga ervoor!”

Beeld: Gijs de Kruijf, Fairphone, Roetz-Bikes, Mud Jeans