Roetz-Bikes bestaan als sinds 2011. Toen werd het bedrijf opgericht met als doel de miljoen fietsen te recyclen die elk jaar op de afvalberg belanden. Het bedrijf werd daarin succesvol en inmiddels kom je de Roetz-Bike steeds vaker tegen, te herkennen aan een leuk kleurtje, retro uiterlijk, houten spatborden en kurken handvatten.
Van de Roetz-Bike is nu 30 tot 40% gerecycled. Dat moet anders.
Bijna vier jaar geleden wonnen de ondernemers achter dit merk, Tiemen ter Hoeven en Mark Groot-Wassink, de Triodos Hart-Hoofdprijs, een publieksprijs voor innovatieve en inspirerende ondernemers.
Ze vertelden toen dat het recyclen van fietsen niet het hoogste doel was, ze wilden graag fietsen produceren die helemáál circulair zijn. Waar je niet alleen het frame van kan hergebruiken, maar bijna elk onderdeel.
Circulair model
Dat leek toen nog ver weg, maar is nu dichtbij. Het prototype is in de maak, vertelt ter Hoeven. “Van de Roetz-Bike is nu 30 tot 40% gerecycled. Met name de frames. En dat moet anders”, zegt Ter Hoeven. Wat is daar eigenlijk voor nodig, zo’n circulair model?
Roetz is een van de eerste fietsmerken die op grote schaal hergebruikt. Maar om echt 100% te recyclen, is een nieuw model nodig. In de circulaire economie worden producten ontworpen om weer hergebruikt te worden”, legt hij uit. “En dan kun je alle onderdelen weer een nieuw leven in blazen.”
DE FAIR FACTORY VAN ROETZ-BIKES
SOCIALE WERKPLEK
De Fair Factory van Roetz-Bikes staat in Amsterdam-Noord. Daar worden zo’n 3000 fietsen per jaar gebouwd. Nieuwe werknemers beginnen vaak met de eerste positie waar de OV-fiets gemaakt wordt, die is wat makkelijker. Uiteindelijk kun je doorgroeien naar de vierde positie waar je de wielen richt van de Roetz, dat is volgens de begeleider op de werkvloer van de fabriek het moeilijkst. “Ik wil hier graag mensen tot fietstechnicus opleiden, nieuwe kansen geven aan mensen die een achterstand hebben tot de arbeidsmarkt.” In totaal werken er dertig mensen in de fabriek. Dat zijn mensen met zeer uiteenlopende redenen voor hun afstand tot de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld mensen met een vorm van autisme of een psychisch probleem.
Roetz wil deze stap zetten en noemt het ‘designed to remanufacture’. “Circulaire fietsen waren eerst nog niet mogelijk, daar was het productieproces nog niet op ingericht. Daar zijn verschillende redenen voor. Zo zijn er namelijk heel erg veel verschillende productieprocessen.”
Kwetsbare wielen
“Zo zijn de wielen van fietsen vaak kwetsbaar”, zegt ter Hoeven. “Die moeten beter worden gemaakt om weer hergebruikt te kunnen worden. Daarnaast is het een economische uitdaging. Want er wordt vaak vooral naar aanschafsprijs gekeken, in plaats van naar de totale kosten van het bezit en gebruik van een fiets. Dit betekent dat er voor onderdelen keuzes gemaakt worden die op de lange termijn niet de beste zijn. Bij fietsen zien we vaak de keuze voor matige kunststofonderdelen. Goed ontworpen metalen onderdelen zijn op de lange termijn een betere keuze.”
Bij fietsen zien we vaak matige kunststofonderdelen. Goed ontworpen metalen onderdelen zijn op de lange termijn beter.
De weg naar circulair komt toch dichterbij. Door te praten met fabrikanten en op onderdelenniveau naar het beste te zoeken. Recyclen is eigenlijk pas de eerste stap, geeft ter Hoeven aan. De waarde en bruikbaarheid van een gerecycled materiaal wordt altijd lager, recycling is eigenlijk downcycling. De tweede stap is dat je de levensduur verlengt door bijvoorbeeld te remanufacturen, en pas de derde stap is iets ontwerpen om te hergebruiken. De waarde wordt niet verlaagd, maar blijft gelijk bij het hergebruik en wordt dus langer benut.
OV-fiets als tussenstap
We kunnen dit uitleggen door te kijken naar de OV-fiets, die in de fabriek van Roetz gemaakt wordt. Roetz sloot een contract met de NS om in de fabriek afgeschreven OV-fietsen op te knappen. Daarbij proberen de fietsenmakers elke onderdeel niet alleen te recyclen, maar de fiets ook functioneel op te waarderen en terug te brengen tot nieuwwaarde, iets waar het om draait bij het begrip circulaire economie.
Ter Hoeven: “De verhuurders van de OV-fietsen gaven bijvoorbeeld aan dat het niet handig is dat er knopjes op de lichten zitten. Mensen vergeten de verlichting vaak uit te zetten en de verhuurder kan onmogelijk bij 1.000 fietsen de batterijen controleren.”
Roetz verbetert zo de onderdelen naar de wensen van de klant. Nieuwe OV-fietsen – die van gerecyclede oude fietsen bestaan – hebben voortaan lichten die automatisch aan en uit gaan. Daarnaast is bijvoorbeeld de ergonomie verbeterd door het slot op een andere plaats te monteren.
Naar een nieuw model
De grote verandering zit hem volgens ter Hoeven in het nieuwe model waar volledig circulair om draait. “We willen kunnen waarborgen dat de onderdelen weer bij ons terugkomen. Dat kan door een leasemodel of een terugkoopcontract. Dat is even wennen natuurlijk. De grote uitdaging van de circulaire economie.”
Leasing kan een methode zijn om voor producenten en consumenten hun risico te beperken. Als je als producent zekerheid hebt dat je product na een levenscyclus terugkomt, kun je de hogere investering in duurzamere onderdelen spreiden over meerdere levenscycli en leasecontracten, legt Ter Hoeven uit. “Als consument betaal je dan niet meer, maar juist minder voor een beter product.”
Esthetische waarde
Voor een circulair model is het belangrijk om in je ontwerp een systeemaanpak te kiezen met een sterke standaard voor de verschillende onderdelen. Deze onderdelen kun je dan in verschillende generaties producten gebruiken.
Is dat niet saai? Krijgen we dan allemaal dezelfde fietsen? Dat is volgens Ter Hoeven niet het geval. Bij Roetz is de esthetische waarde ook erg belangrijk. “Die waarde willen we waarborgen. Nu recyclen we fietsen, maar kunnen toch een duidelijke lijn uitzetten. Je herkent een Roetz altijd terwijl elke fiets uniek is.”
DE CIRCULAIRE ECONOMIE
NEDERLAND CIRCULAIR IN 2050
De circulaire economie is alles behalve luchtfietserij. Zo heeft de overheid een Rijksbreed programma opgezet om Nederland volledig circulair te krijgen in 2050. Sterker nog: soms lijkt de ‘circulaire economie’ door te schieten naar een hype en containerbegrip. Reden voor Hans Stegeman, econoom bij Triodos Bank, om de pen op te pakken en te waarschuwen voor een verkeerde opvatting van de circulaire economie.
Lees meer over de circulaire economie:
> Alle grondstoffen hergebruiken in 2050
> Hans Stegeman: Van een circulaire economie worden we niet duurzamer
> Waarom Mud Jeans spijkerbroeken verhuurt
> Het evenwicht van de cirkel
> Dit wordt de duurzaamste drijvende wijk van Europa
Fotografie: Roetz-Bikes
Bedankt voor je reactie!
Bevestig je reactie door op de link in je e-mail te klikken.