Laten we beginnen met goed nieuws: de NVB (Nederlandse Vereniging van Banken) meldt dat het aantal gevallen van betalingsfraude in 2023 met 45 procent daalde ten opzichte van het jaar ervoor. Toch is er wel reden tot zorg: er komen steeds meer nieuwe vormen van fraude bij waardoor oplichting steeds lastiger te herkennen is. Ook zag platform Fraudehelpdesk in de eerste helft van 2024 juist een stijgend aantal meldingen van betalingsfraude binnenkomen. Een groot probleem dus, dat serieus moet worden aangepakt.

De 5 bekendste vormen van betaalfraude

Preventie begint bij kennis: welke soorten betaalfraude komen het meeste voor? En wat houden ze precies in? We delen hieronder de vijf bekendste oplichtingsvormen met betalingen en leggen uit wat je kunt doen om te voorkomen dat je slachtoffer wordt. Daarbij geldt: voorkomen is beter dan genezen - geld dat niet verdwijnt hoeft ook niet teruggehaald of terugbetaald te worden.

Verder geldt voor alle vormen van betaalfraude: hoe voorzichtiger je bent, hoe beter. Zorg dus dat je bij de geringste twijfel het contact verbreekt en onderzoek doet.  Onthoudt daarnaast dat je nooit je betaalpas moet afgeven aan derden, nooit je pincode of inloggegevens moet delen met anderen, en beter te argwanend kunt zijn dan te meegaand.

1. Bankhelpdeskfraude

Criminelen doen zich voor als medewerkers van jouw bank: via een telefoontje, sms, of e-mail. Ze zeggen bijvoorbeeld dat er verdachte activiteiten zijn waargenomen op je betaalrekening en dat er nu actie nodig is van jouw kant, zoals inloggen via een gedeelde verbinding. Soms maken oplichters zelfs gebruik van het officiële telefoonnummer van je bank, dat heet spoofing. Krijg je een sms of e-mail met een link, dan is het phishing. 

Wat jij kunt doen

Het belangrijkste dat je moet weten over deze meest voorkomende vorm van oplichting in betaalverkeer, is dat je daadwerkelijke bank bepaalde dingen nooit zou doen. Een bank vraagt nooit om je pincode, zal je nooit verzoeken om geld over te maken, vraagt je niet om software te installeren, en neemt nooit je betaalpas in.

Toch kan het lastig zijn om bankfraude te herkennen omdat criminelen steeds geraffineerder te werk gaan. Twijfel je over een e-mail of een telefoontje? Klik nergens op, of verbreek zo snel mogelijk de verbinding. Bel vervolgens direct zelf je bank en leg de situatie uit. Een speciale fraude-afdeling zal je verder helpen.

2. WhatsAppfraude

Bij WhatsAppfraude krijg je een berichtje via WhatsApp waarin iemand beweert een bekende van je te zijn, met een gehackt nummer of een nieuw telefoonnummer. Vervolgens wordt er om geld gevraagd vanwege zogenaamde problemen.

Wat jij kunt doen

Krijg je een bericht waarin een familielid of vriend om geld vraagt, al dan niet met een nieuw nummer? Neem dan op eigen gelegenheid contact op met de persoon in kwestie om het verhaal te checken. Kun je diegene niet zelf bereiken? Probeer dan via gedeelde contacten te verifiëren wat er aan de hand is.

Bij twijfel of onduidelijkheid kun je het beste niet op berichten reageren. Klik in elk geval nooit zomaar op betaalverzoeken of betaallinks als je niet zeker weet wat er speelt en het verhaal nog niet hebt kunnen controleren.

3. Internetoplichting

Je koopt een product op internet waar je voor betaalt, maar vervolgens krijg je het nooit thuis geleverd. Dat kan gebeuren in een webshop, op Marktplaats, of bijvoorbeeld via Facebook.

Wat jij kunt doen

Als je tweedehands spullen koopt via Marktplaats of Facebook, is het verstandig om eerst wat onderzoek te doen naar de persoon van wie je iets wilt overnemen. Op Marktplaats kun je eenvoudig gebruikersreviews bekijken. Heeft iemand slechte reviews, helemaal geen beoordelingen, of is diegene pas heel kort lid van Marktplaats? Dan is het vaak verstandiger om verder te zoeken.

Op Facebook kun je ook het beste eerst het gebruikersprofiel checken. Als er nauwelijks informatie te vinden is, geen profielfoto is, of geen echte voor- en achternaam bij staan, kun je beter het zekere voor het onzekere nemen en de koop afslaan. 

Overweeg je iets aan te schaffen via een onbekende webshop, google dan eerst de naam van de winkel met als extra zoekterm “review”. Vaak kom je dan uit op sites als Trustpilot of Kieskeurig. Bij een slechte score of geen resultaten is er een risico dat je te maken hebt met een malafide webshop.

4. Investeringsfraude

Je krijgt een aanbieding die te mooi is om waar te zijn: investeren in bepaalde aandelen of cryptovaluta waarbij hoog rendement wordt beloofd. In plaats daarvan zie je je geld nooit meer terug.

Wat jij kunt doen

Ook bij investeringen is het essentieel om zelf eerst op onderzoek uit te gaan voordat je je aan iets committeert. Onderzoek in de eerste plaats met wat voor aanbieder je te maken hebt. Check of het bedrijf geregistreerd is bij een officiële toezichthouder, zoals de AFM (Autoriteit Financiële Markten). Zoek vervolgens naar reviews en ervaringen van andere klanten

Analyseer het aanbod kritisch. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is dat vaak ook zo. Ook is het een slecht teken als je door de aanbieder onder druk wordt gezet om snel te beslissen. Tot slot: geef nooit zomaar persoonlijke informatie, zoals een kopie van je identiteitsbewijs of bankgegevens. Dat doe je pas als je zeker weet dat alles klopt.

5. Datingfraude

Je ontmoet iemand online, bijvoorbeeld via een datingapp. Er is intensief digitaal contact en je voelt een band ontstaan. Als de fraudeur je vertrouwen heeft gewonnen, vraagt diegene om geld omdat hij of zij zogenaamd in nood is.

Wat jij kunt doen

Als je een online contact niet persoonlijk hebt ontmoet, of slechts enkele keren, dan is er een risico dat diegene zich anders voordoet. Het liefst ga je uit van het goede, maar als het om geld gaat, kun je maar beter voorzichtig en terughoudend zijn. Vraagt een online datingcontact om geld? Wijs het verzoek voor de zekerheid af en maak geen geld over.