Nederlanders zonder migratieachtergrond gaan vooral om met andere Nederlanders zonder migratieachtergrond. Ze ontmoeten – bewust of onbewust – vooral mensen die op ze lijken. Ook mensen met een andere afkomst, zien vooral mensen uit dezelfde herkomstgroep. Maar rijke mensen van Nederlandse komaf zitten het meest in een bubbel. Dat blijkt uit jarenlang onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Segregatie, ofwel de scheiding tussen verschillende groepen in de samenleving, komt op veel vlakken voor. Het betekent dat mensen met dezelfde afkomst, opleiding of hetzelfde inkomen vaker met elkaar optrekken en zich afscheiden van andere groepen. ‘Vaak trekken mensen op met vrienden met eenzelfde achtergrond of opleiding, kiezen ze op die manier hun partner en wonen ze in dezelfde buurt als mensen met een vergelijkbare achtergrond’, concludeert het Sociaal Cultureel Planbureau.

‘Niet per se slecht’

Dat we allemaal een beetje in onze eigen bubbel leven, is niet per se slecht, zegt Dana Feringa. Feringa is socioloog en pedagoog en leading lector van het Centre of Expertise ‘Inclusive Society’ en lector Inclusieve Regio aan Fontys Hogeschool. “Het is heel menselijk om vooral om te gaan met mensen die hetzelfde in het leven staan als jij. Vooral in een steeds complexer wordende samenleving, die ook nog eens heel snel verandert, helpt leven in gelijke groepen om de wereld te begrijpen. Het brengt herkenbaarheid en comfort.”

Het is bovendien ‘harder werken’ om met mensen om te gaan die anders over dingen denken. “Dus het is heel normaal dat we hier moeite mee hebben. Tegelijkertijd moeten we er met z’n allen voor waken dat we niet té zwart-wit worden. Hoe houden we het zacht? Hoe zorgen we ervoor dat we begrip blijven hebben voor de ander? Dan zul je die ander toch ook moeten ontmoeten.”

Hoe ontstaan culturele bubbels?

Je jonge kindertijd kan al bepalen in welke bubbel je terechtkomt, zegt Feringa. “Ga je naar het kinderdagverblijf of de door de gemeente gesubsidieerde peuterspeelzaal, of blijf je thuis? Dat bepaalt direct welke andere kinderen je leert kennen.” Op de basisschool komen de verschillende groepen elkaar vervolgens wel weer tegen, tot kinderen een keuze moeten maken voor de middelbare school.

Feringa: “Al op heel jonge leeftijd moet je als kind kiezen of je voor mavo, havo of vwo gaat. Die keuze blijkt enorm bepalend voor de bubbel waarin je terechtkomt. Het bijzondere is dat nadat die keuze is gemaakt, de verschillende kinderen elkaar zelden meer tegenkomen. De wegen scheiden en komen eigenlijk niet meer bij elkaar.” Dat is kwalijk, vervolgt Feringa. “Kinderen moeten al veel te jong, op een moment dat hun hersenen nog niet volledig zijn ontwikkeld, een keuze maken die de rest van hun leven beïnvloedt.”

Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau is het gevaar van verkeren in eigen bubbels, dat groepen mensen uiteindelijk niet leren om goed met elkaar samen te leven. Dat ze geen begrip meer kunnen opbrengen voor andere groepen en dat de ongelijke toegang tot kansen nóg ongelijker wordt. Op maatschappelijk, maar ook op individueel niveau is het belangrijk om toenadering tot elkaar te zoeken, zegt Feringa. “Het maakt je leven leuker en rijker als je leert dat niet iedereen is zoals jij.”

Meer contact

De overheid en maatschappelijke instanties kunnen een belangrijke rol spelen om segregatie tegen te gaan, zegt het Kennisplatform Inclusief Samenleven. Bijvoorbeeld door in wijken ontmoetingsplaatsen te creëren waar mensen kunnen samenkomen. En door alle inwoners actief te betrekken bij ontwikkelingen in hun omgeving. Daarnaast zijn ook zaken als een verschillend woonaanbod belangrijk. Dat zorgt namelijk voor een diverse bewonersgroep, die in hun leefomgeving sneller met elkaar in contact komen.  

Feringa herinnert zich een recent evenement in Eindhoven, waarbij mbo’ers, hbo’ers en lokale beleidsmakers en politici bij elkaar kwamen om te praten over armoedebeleid. “Het was heel interessant en waardevol omdat mensen met allerlei verschillende achtergronden met elkaar in gesprek gingen. Dat doen we veel te weinig, maar het levert mooie inzichten op.”

Wat kan jij doen?

Ook individuen kunnen actie ondernemen om uit hun culturele bubbel te stappen en anderen te ontmoeten. Maar hoe pak je dat aan?

1. Begin klein

Feringa adviseert om klein te beginnen. “Stap één is om je bewust zijn van de bubbel waarin je je bevindt. Kijk vervolgens eens naar hoe je in jouw leven nu vorm geeft aan verbinding met andere mensen. Groet je de buurman op straat? Maak je een praatje op het schoolplein? Welke stappen kun je zetten om meer verbinding te maken en welke stappen passen bij jou?”

2. Ga sporten

Een goede manier om mensen te ontmoeten die zich buiten je bubbel bevinden, is door te gaan sporten bij een sportvereniging. Feringa: “Vooral voetbal en rugby zijn sporten waar mensen van verschillende achtergronden met elkaar mengen.” De sport is bovendien een verbindende factor, waardoor een praatje zo gemaakt is.

3. Vrijwilligerswerk

Ook vrijwilligerswerk kan een goed middel zijn om verbinding te maken met andere mensen. “Het is bovendien enorm waardevol om je voor een ander in te zetten, ook voor jezelf”, zegt Feringa. Zij wijst op het initiatief Buurtgezinnen waar je op een laagdrempelige manier ‘diensten’ kunt aanbieden in je eigen buurt.

“Ik kook altijd voor vier mensen, maar zou met gemak voor zes kunnen koken en een extra pannetje met eten bij een van mijn buren kunnen brengen”, zegt ze. “Op Buurtgezinnen kun je ook aangeven dat je handig bent met financiën en mensen kunt helpen met de belastingaangifte. Of je laat weten dat er vanmiddag wel ruimte is voor één van de buurtkinderen om met jouw kinderen te komen spelen.”

4. Reset je social media

Ook sociale media dragen bij aan onze bubbel. Je klikt immers aan wat je leuk vindt of herkent en krijgt vervolgens steeds meer daarvan te zien. Door je algoritme te resetten, kom je met nieuwe ideeën, mensen en ontwikkelingen in aanraking. Je ververst het algoritme door (op Instagram) bij de instellingen naar ‘voorgestelde inhoud’ te gaan en daarna ‘voorgestelde content resetten’ aan te klikken.

5. Ga vaker naar de bibliotheek

In de bibliotheek komen alle verschillende lagen van de samenleving samen, bepleit de Amerikaanse socioloog Ray Oldenburg. Volgens Oldenburg zijn de meeste mensen het vaakst thuis, vervolgens op hun werk en daarna bevinden ze zich in bibliotheken en parken en op markten en pleintjes. Voor contacten buiten je bubbel zijn plekken die vrij toegankelijk voor iedereen cruciaal, aldus Oldenburg.