Vanaf het moment dat je 18 jaar wordt, komen er ineens allerlei financiële verplichtingen op je af. Belastingaangifte doen, een zorgverzekering afsluiten en betalen, toeslagen aanvragen, misschien al huur betalen... Daarnaast liggen financiële verleidingen op de loer: ineens kan je zelf een telefoonabonnement afsluiten, rood staan en een creditcard aanvragen. "Daarvoor waren je ouders financieel verantwoordelijk. Maar van de één op andere dag sta je op eigen benen", aldus Karin Radstaak van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud).

Daarnaast heb je Apple Pay of Google Pay tegenwoordig altijd bij de hand en is achteraf betalen of in termijnen betalen op steeds meer plekken mogelijk. Je kan maximaal lenen bij DUO én je wordt van alle kanten belaagd met verleidelijke reclames en social media posts, waarin allerlei spullen en diensten worden aangeprezen. "Een meisje dat met ons in contact kwam, vertelde dat ze van al haar vriendinnen het meest verdiende. Toch zag ze hen op social media met allerlei dure spullen, die zij zelf niet kon betalen", zegt Joëlla Opraus. Ze is programmamanager Jong bij Geldfit, een organisatie die mensen met geldvragen doorverwijst in hun netwerk van gemeenten en bedrijven. “Hoe kon dat nou toch?”

Een kwart van jongeren heeft schulden

Sinds de digitalisering van geld is het daarnaast lastiger dan ooit om goed zicht te houden op je financiële situatie. Voor jongeren liggen financiële fouten dan ook op de loer. Met schulden tot gevolg. Iets meer dan een kwart van de Nederlandse jongeren heeft een schuld, zo blijkt uit een peiling onder ruim duizend 18- tot 30-jarigen, in opdracht van deurwaardersorganisatie Flanderijn. Veertig procent van de deelnemers had moeite om bepaalde rekeningen te betalen. Vooral de zorgverzekering en huur waren een probleem.

Uit recent onderzoek blijkt daarnaast dat een kwart van de meer dan 500 ondervraagden tussen de 18 en 27 jaar regelmatig iets koopt waar ze eigenlijk geen geld voor hebben. 20 procent geeft aan liever geld te lenen dan te sparen voor een aankoop. Maar wie vervolgens vergeet de rekening te betalen of na die paar weken toch niet genoeg geld heeft, bouwt razendsnel een schuld op.

Verleidingen

Hoe komt het dat zoveel jongeren tegenwoordig schulden hebben? Dat heeft deels te maken met een gebrek aan kennis, stelt Opraus. Veel jongeren hebben op hun achttiende niet ineens alle financiële kennis die ze nodig hebben. Hoe tref je een betalingsregeling? Hoe vraag je toeslagen aan? Hoe regel je je belastingzaken? Hoe balanceer je inkomsten en uitgaven? "Je bent eigenlijk elke dag van je leven bezig met geld. Als je over te weinig kennis beschikt, sta je constant met 1-0 achter. Ja, online is veel informatie te vinden. Maar de betrouwbaarheid daarvan vinden jongeren vaak lastig te beoordelen."

Om je op weg te helpen, zetten we vijf essentiele basistips voor je op een rij:

Tip 1: Houd overzicht

Jongeren moeten best wat moeite doen om overzicht te houden op wat er binnenkomt en uitgaat. Toch is dat volgens zowel het Nibud als Geldfit dé manier om te zorgen dat je niet in de schulden komt. Of je nu een Excelsheet maakt of je inkomsten en uitgaven op een kladblok uiteen zet: zorg ervoor dat je een overzicht van je financiële situatie hebt. Dat zorgt ervoor dat je geen geld uitgeeft dat je niet hebt.

Vroeger hadden mensen een kasboekje, nu zijn er apps om de boel in de gaten te houdem. "Lunch Money is daar een goed voorbeeld van", aldus Opraus.

Tip 2: Bewaar, behandel en bestudeer

Bij Schuldhulpmaatje, waar vrijwilligers mensen met schulden helpen, raden ze aan om met drie mapjes te werken om je financiële papieren te ordenen: bewaar, behandel en bestudeer. Sommige brieven zijn ter kennisgeving, zoals een overzicht van je betaalde hypotheek. Bewaren dus, maar je hoeft er niets mee. Dat is anders voor brieven die actie vereisen, die gaan in de behandelmap. Ten slotte is er de bestudeerstapel: nieuwsbrieven of tijdschriften over financiën, die je op een later moment eens kan bekijken.

Tip 3: Check of je geen geld laat liggen

Het kan zomaar zijn dat je geld laat liggen, zonder dat je het in de gaten hebt. Kan je bijvoorbeeld huurtoeslag aanvragen? Of heb je recht op zorgtoeslag? Om na te gaan of je al het geld krijgt waar je recht op hebt, ontwikkelde Geldfit de Potjes-check. Met een vragenlijst over jouw financiële situatie, kun je nagaan of je recht hebt op bepaalde toeslagen.

Tip 4: Ga verleidingen uit de weg

Het is ook belangrijk om verleidingen uit de weg te gaan, als je weet dat je daar gevoelig voor bent. En laten we eerlijk zijn: zijn we dat niet allemaal? "Zorg bijvoorbeeld dat je niet rood kan staan. En dat bepaalde rekeningen (die je móét betalen) automatisch afgeschreven worden", tipt Radstaak van het Nibud.

Tip 5: Zoek op tijd hulp (als dat nodig is)

Lukt het je toch niet om rond te komen of ben je per ongeluk vergeten een rekening te betalen? Schaam je niet en trek aan de bel als je hulp nodig hebt, benadrukt Opraus. "Het woord ‘schuld’ impliceert dat je iets fout hebt gedaan, dat kan verlammend werken." Bij Geldfit kunnen mensen aankloppen via de telefoon, maar ook via Whatsapp. Voor een luisterend oor, maar ook om doorverwezen te worden naar instanties die hulp kunnen bieden. "We merken aan de telefoon en via de chat dat veel mensen door stress hun mails of brieven niet meer openen. Daarmee wordt het probleem alleen maar groter."

Uit het onderzoek van deurwaardersorganisatie Flanderijn blijkt dat 50 procent van de hulpzoekende jongeren bij hun ouders aankloppen. 9 procent vraagt vrienden om hulp en 4 procent doet een beroep op een budgetcoach, bewindvoerder of schuldhulpverlener.

Wie kan jou helpen?

Onderzoek welke lokale instanties jou kunnen helpen. Kun je bijvoorbeeld zelf een betalingsregeling treffen met je zorgverzekering of je huisbaas? Of is er iemand binnen de gemeente die je kan helpen? Door actief aan de slag te gaan, ben je er vaak op tijd bij voorkom je dat je dieper in de schulden raakt. Zorg er wel voor dat de hulp die je inschakelt ook bij je past. Wil je dat iemand bij je langskomt om je te helpen of overleg je liever via Whatsapp? "Het is een onderwerp waar veel mensen niet graag over praten, dus kijk waar jij je veilig en prettig bij voelt", zegt Opraus.

Daarnaast drukt ze jongeren op het hart om goed voor jezelf te blijven zorgen. "Er zijn verschillende organisaties die jongeren met schulden helpen, die juist daar de focus op leggen. Het Jongeren Perspectief Fonds (JPF) en stichting ONSbank bijvoorbeeld. Zij kijken naar wat je leuk vindt en hoe jouw toekomst voor je ziet. Schulden kunnen erg vervelend zijn, daarom is het des te belangrijker om positief te blijven.”