Het monsterverbond tussen Tesla-ceo Elon Musk en Donald Trump heeft bij veel Europeanen een antipathie aangewakkerd. Importheffingen, steun voor extreemrechtse Europese politieke partijen, een ogenschijnlijke Hitlergroet en onverholen EU-haat hebben de reputatie van de rijkste man op aarde geen goed gedaan. Mede daardoor daalde de Europese verkoop van Tesla’s (inmiddels ook wel swasticars genoemd) met 43 procent in de eerste twee maanden van dit jaar (vergeleken met dezelfde periode vorig jaar). Ondertussen nam de verkoop van elektrische auto’s in Europa over de gehele linie juist toe met 31 procent.

Bij een deel van de Europese automobilisten die al een Tesla bezaten, ontstaat ongemak. In het Verenigd Koninkrijk wordt inmiddels een recordaantal tweedehands Tesla’s aangeboden. In Nederland schijnt 40 procent van de Tesla-rijders zich ‘een beetje te schamen’ en zou 31 procent hun Tesla van de hand willen doen.

Een vuist maken tegen oligarchen

Het effect van de wereldwijde anti-Teslabeweging moeten we niet onderschatten. Door de opgelopen reputatieschade kelderde de koers van het Tesla-aandeel sinds eind vorig jaar met ruim 45 procent. Dit kan Musk in moeilijkheden brengen, bijvoorbeeld omdat hij Tesla-aandelen als onderpand gebruikt voor leningen. Worden zijn aandelen (nog) minder waard, dan eisen banken mogelijk dat hij ze (deels) verkoopt. Hierdoor zal de prijs nog verder zakken, wat zijn mogelijkheden voor nieuwe financiering weer belemmert. Een dalende Tesla-koers kan Musk dus in een negatieve spiraal doen belanden.

Dat Trump zich onlangs genoodzaakt voelde om publiekelijk, op de oprijlaan van het Witte Huis, een Tesla van Musk te kopen, en dat Musk er bij werknemers op aandrong hun Tesla-aandelen niet te verkopen, laat zien hoe belangrijk de beurskoers van Tesla voor Musk is. Trump en leden van zijn regering mogen dan wel hebben aangekondigd dat ze een tijdelijke daling van de beurs accepteren omdat ze middenin een ‘transitieperiode’ zitten, de vraag is hoelang Musk en de andere techmiljardairs deze pijn kunnen verdragen.  

Dit is goed nieuws voor Europa, nu de Amerikaanse overheid en techgiganten onze democratische rechtsstaat onder druk zetten. Het toont dat Europese burgers een vuist kunnen maken tegen deze oligarchen, door middel van koopgedrag en activisme.

Verduurzaaming niet ten koste van alles

Daarnaast is het anti-Teslasentiment een waarschuwing aan Europese leiders, die in alle haast proberen onze economie concurrerender en duurzamer te maken: doe dit niet naar Amerikaanse leest. Zorg ervoor dat niet alle macht bij een paar grote private (tech)bedrijven komt te liggen, waardoor niet-democratisch gekozen figuren als Elon Musk het eigenlijk voor het zeggen krijgen. En let ondertussen goed op wie er profiteren van de duurzaamheidstransitie. Dus geen subsidie voor te dure, te grote en te zware elektrische auto’s zoals de Tesla, maar begin juist bij klein. En bij steun voor de minder welgestelde burger.

Door zorgvuldig en met respect voor de rechtsstaat te werken, onderscheid je jezelf van autoritaire leiders die het op steeds meer plekken voor het zeggen hebben. Afgelopen maand kregen we al een voorproefje van de beloning die kan volgen als je pal voor de democratische waarden blijft staan: de Europese aandelenmarkten hadden de hoogste instroom van buitenlands geld in een decennium.

De Europese Tesla-schaamte heeft dus wezenlijke gevolgen. Het is een duidelijke boodschap dat we als Europa blijven vechten voor de democratische rechtsstaat. En dat we degenen die onze waarden aanvallen wel degelijk kunnen raken.

Lees ook de vorige columns van Joeri: