1. Warmte opslaan  

De meeste mensen zijn inmiddels wel bekend met een zonnepark waar elektriciteit wordt opgewekt, een zonthermiepark is weer andere koek. Middels zonnecollectoren wordt warmte opgeslagen en overgedragen aan het warmtenet. Een zonneboiler dus, maar dan in het groot. Waar in zonnepanelen cellen zitten die het zonlicht omzetten naar elektriciteit, daar stroomt door zonnecollectoren een vloeistof waar zonlicht warmte aan afgeeft. In het Groningse Dorkwerd pakken ze dit concept gelijk groots aan: in een voormalig slibdepot – daar waar voorheen slib van baggerwerkzaamheden werd opgeslagen - is het grootste zonthermiepark van Nederland aangelegd. Het park moet met 24.000 zonnecollectoren zo’n 2.600 huishoudens in de stad Groningen gaan verwarmen.

“Naast de energieopgave ligt er een enorme opgave om Nederlandse woningen aardgasvrij te maken”, vertelt Harold Hofenk, relatiemanager Energie & Klimaat bij Triodos Bank. “Daar hebben we nieuwe innovaties voor nodig zoals het zonthermiepark in Dorkwerd. Triodos Bank investeert dan ook in dit project. Als het goed loopt, is het de bedoeling dat er meer van dit soort parken in Nederland komen die aangesloten worden op het warmtenet.” 

Hofenk trekt de vergelijking met Denemarken, waar al veel langer met warmtenetten wordt gewerkt. Vaak zijn die systemen eigendom van gemeenschappen zelf. “Kleine innovatieve energieprojecten komen vaak in dorpen tot stand omdat daar de saamhorigheid groter is dan in de stad. Men zoekt gezamenlijk naar een oplossing voor duurzame energie, dat zie je in Nederland ook met bijvoorbeeld zonnepanelen en aardwarmte.” Zo hielp het Traais Energie Collectief in het Brabantse dorp Terheijden de inwoners modulair van het gas af gingen met een eigen warmtenetwerk en duurzame energievoorzieningen.

2. Vergisting van gft-afval 

Sinds er door de oorlog in Oekraïne geen gas meer uit Rusland komt, wordt LNG (liquified natural gas, oftewel vloeibaar aardgas), vanuit de golfstaten verscheept naar Europa. LNG bestaat uit een mengsel van voornamelijk methaan met mogelijke restgassen als stikstof, propaan en ethaan en behoort tot de fossiele brandstoffen. Gelukkig is er tegenwoordig ook een duurzame variant, namelijk bio-LNG. Dit gas wordt bijvoorbeeld gewonnen uit de vergisting van gft-afval, gewoon het groenafval dat in de meeste huishoudens al gescheiden wordt van het restafval. Bio-LNG is cruciaal om de energietransitie voor langeafstandstransport, en zeker in de zeevaart, te versnellen. Er is op dit moment geen alternatief beschikbaar.

In Wilp, in Gelderland, gaat technologiebedrijf Nordsol met Attero een fabriek bouwen waar vanaf begin 2024 jaarlijks ongeveer 2.400 ton bio-LNG geproduceerd zal worden. Hofenk: “In deze installatie wordt de kwaliteit van biogas opgewerkt tot het niveau van LNG, daarna gaat het naar de scheepvaart. In de scheepvaart wordt namelijk nog altijd veel gebruik gemaakt van stookolie en de branche is daardoor lastig te verduurzamen. Met bio-LNG wordt hierin nu toch een eerste stap gezet.”

De eerste installatie van Nordsol staat in Amsterdam, de fabriek in Wilp is de tweede in Nederland waar bio-LNG wordt geproduceerd. De techniek is volgens Hofenk behoorlijk nieuw, toch ziet hij al veel mogelijkheden voor het biogas. “bio-LNG heeft dezelfde samenstelling als het fossiele LNG en kan dus onder andere zonder verdere aanpassingen gebruikte worden in vrachtwagens en schepen welke nu al LNG gebruiken als brandstof.”

Triodos Bank investeert in de innovatieve installatie van Nordsol, omdat het project een voorbeeld kan zijn voor hoe op andere plekken in het land composteerbaar afval verwerkt kan worden. Hofenk: “Gft gaat hoe dan ook vergisten - dat is een natuurlijk verrottingsproces - en als je de gassen die daar vanaf komen niet opvangt, verdwijnen ze in de atmosfeer. Het mooiste is natuurlijk om de afvalstroom te voorkomen, maar je blijft altijd reststromen hebben en dit is wel een goede manier om daarmee om te gaan.”

3. Zonnepanelen op de kas 

Van de glastuinbouw is bekend dat het energieverbruik gigantisch is. Met het gebruik van led-verlichting, aard- en restwarmte streeft de sector naar een fossielvrije teelt in 2040. Glastuinbouwbedrijf Royalpride zet hier nu een extra stap in door een kassencomplex in het Noord-Hollandse Middenmeer te ontwikkelen met speciaal geïntegreerde zonnepanelen als dak, die voldoende licht doorlaten om bepaalde gewassen onder te laten groeien. Met panelen die zowel richting het oosten als westen wijzen, wordt een dak als een carport gevormd en kan er op 16,5 hectare voor 31 megawatt piek aan energie worden opgewekt. Het is in Nederland op dit moment de enige locatie waar dit op deze schaal plaatsvindt.

De opgewekte energie gaat vervolgens direct het net op en kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor de ledverlichting die in de kassen nodig is om groenten te verbouwen die altijd al extra verlichting nodig hebben. Hofenk: “De opbrengst en het verbruik van energie worden bij het kassencomplex in Middenmeer dichtbij elkaar gehouden, daarom is het voor Triodos Groenfonds, dat dit jaar 25 jaar bestaat, een interessant project om in te investeren.”

Dit artikel is een update op het artikel '3x innovatie voor meer groene energie'.