In een circulaire economie bestaat er geen afval. Zijn spullen niet ons bezit, maar neem je een dienst af. Het bedrijf heeft zo de verantwoordelijkheid dat een product die je dan als ‘dienst’  afneemt een lang leven heeft. Dat vraagt een heel andere manier van ondernemen. Chainable is zo’n bedrijf dat laat zien hoe dit werkt. Deze Tilburgse keukenproducent wil ervoor zorgen dat keukens anders gebouwd worden, zodat elk onderdeel makkelijk te vervangen is en opnieuw te gebruiken.

50% circulair in 2030

In Europa worden elk jaar 13 miljoen keukens vervangen. Die keukens zijn gemaakt van MDF of spaanplaat. Een lage kwaliteit die niet geschikt is voor hoogwaardig hergebruik. En daarom belandt het op de verbrandingsstapel. Dit verhaal hoorde Simon Rombouts op CIRCL in Amsterdam van Cees van Nispen die al 50 jaar in de keukenindustrie werkte. Simon zocht naar een manier om zijn studie duurzame bedrijfsvoering in praktijk te brengen. “In 2030 moet de helft van de economie circulair zijn. We zitten nu pas op 24%”, geeft hij aan. “Hoe gaan we die 50% halen? Wij hebben het antwoord voor keukens bedacht.”

Cees en Simon bedachten samen met Jordy van Osch het concept Chainable.Hiermee richten ze zich op huurwoningen waar keukens gemiddeld maar 15 tot 20 jaar meegaan. Jaarlijks wordt er daarom 40.000 ton aan keukenkastjes weggegooid. Met de K-a-a-S keuken (Kitchen as a Service) verkopen ze keukens aan woningcorporaties. Dat betekent dat de woningcorporatie een keuken krijgt met servicecontract. Elk onderdeel kan vervangen worden en de onderdelen zijn van hernieuwbare materialen. Dus een la is kapot? Dan vervangt Chainable dat onderdeel en de materialen zijn weer om te vormen tot een nieuw product.

Sommige woningcorporaties gaan al mee in het hele circulaire model en nemen de keuken als dienst af. “Dit is waar we naar toe willen. Maar veel woningcorporaties zijn nog er nog niet aan toe en kopen een keuken met terugneemgarantie.” Loopt het contract af, dan komt Chainable de keuken ophalen voor hergebruik. Meer dan logisch, geeft Simon aan. “Want als je met biobased en hergebruikte materialen werkt is het gek als je het op de normale manier verkoopt. Dan belanden de grondstoffen uiteindelijk alsnog op de vuilnisbelt.”

Een andere economie

Triodos Bank financiert deze onderneming. Aan de ene kant logisch omdat circulair ondernemen in onze visie verweven is. Je geld werkt bij Triodos aan positieve veranderkracht en duurzaam ondernemen gaat verder dan alleen naar een product kijken. Toch is het niet eenvoudig. Volgens Jos van Daalen, verantwoordelijk voor het mkb bij Triodos Bank in Nederland, komen er steeds meer bedrijven die circulariteit en biobased materialen centraal zetten in hun verdienmodel.

“Een circulair product ontwikkelen, vereist dat je als ondernemer bij het ontwerp al nadenkt over een lange levensduur, of je biobased materialen kunt toepassen en hoe product of grondstoffen hergebruikt kunnen worden. Daarna moet je met je product marktaandeel gaan veroveren in een markt die nog gedomineerd wordt door lineaire concurrentie. Daarvoor moeten ondernemers vaak genoegen nemen met lagere marges, en lopen ze meer risico. Als zo’n ondernemer niet in aanmerking komt voor klassieke bankfinanciering, kan hij vaak niet doorgroeien naar de benodigde schaal. Dan wordt de bloem al in de knop gebroken. Het is dus belangrijk om in een vroege fase te financieren”, legt Jos uit.

Nieuwe garantiestelling voor leningen in de circulaire economie

Om meer ondernemers als Chainable te financieren ging Triodos Bank een nieuwe samenwerking met het Europese Investeringsfonds (EIF) aan. Hiermee kunnen we tot 67 miljoen euro uitlenen aan sociale ondernemers. Triodos Bank België, Spanje en Duitsland werken ook mee. In Nederland richten we deze garantiestelling speciaal op ondernemers met een circulair of biobased verdienmodel. Juist om ervoor te zorgen dat die ondernemers die we zo hard nodig hebben, maar in de huidige lineaire economie waarbij snel winst gemaakt moet worden, tussen wal en schip vallen.

Bij Chainable en bij andere circulaire bedrijven, wordt ‘winst’ gemaakt als grondstoffen uit een keuken teruggewonnen worden. De keukens worden nu verhuurd en daarmee wordt nu geen traditionele winst gemaakt. “We gaan pas echt vliegen als we straks oude materialen als nieuw kunnen verkopen”, geeft Simon aan. Maar daar is dus tijd voor nodig.

Het zou volgens Simon goed zijn als banken anders naar risico gaan kijken. “Nu wordt onze manier van werken als hoog risico voor een bank gezien, omdat we minder financieel rendement halen op de korte termijn. Dit zou anders kunnen als we milieu-impact meenemen. Want dan zou arbeid minder belast worden en grondstoffengebruik meer.

Geen concurrentie

Tot het zover is, probeert Chainable zelf de hele keukensector mee te krijgen en laten zien dat een keuken een leven lang meegaat. Simon illustreert dit door te vertellen wat ze doen met de ladegeleiderleverancier. “Ik ga met ze praten over de tienduizenden ladegeleiders die uit de keukens worden gehaald over twintig jaar. Als je een la 20 jaar gebruikt is het systeem waarmee een la gaat rollen, versleten. Kunnen ze die opknappen zodat we ze kunnen hergebruiken? Hier denken ze nu in mee.”

Ook met Bosch die apparatuur levert, kwamen ze tot een samenwerking. Wij spreken af dat we apparaten aan ze terug leveren zodat de waardevolle metalen die erin zitten gerecycled kunnen worden. Zij gaan kijken naar producten die langer meegaan, die prikkel gaven wij ze.”

Chainable is volledig transparant. Ook dat is onderdeel van die circulaire bedrijfsvoering. Misschien een tegenstelling tot de lineaire economie waar bedrijven niet helemaal open kaart spelen om de concurrentie voor te blijven. “Wij hebben geen concurrenten”, zegt Simon. “We moeten juist meer van elkaar leren om naar 100% circulair te kunnen gaan.”