Als ik ’s ochtends de app van de NOS open, gaat bijna de helft van het nieuws over een vorm van activisme. Niet altijd voor een betere wereld: in Brazilië hebben Bolsonaro-aanhangers de weg geblokkeerd omdat ze de verkiezingsuitslag niet accepteren. Maar we gaan ook de zevende week van protesten in Iran in en 1.000 mensen worden inmiddels aangeklaagd voor hun rol hierin. Mensen die strijden voor vrijheid en gelijke rechten voor vrouwen na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini.

Het is ook de week waarin we terugblikken op de ludieke acties van klimaatactivisten die kunstwerken bekladden en klimaatactivist Jelle de Graaf zich vastplakte op de talkshowtafel bij Jinek. Er zijn voor- en tegenstanders, maar we hebben het er wel over. En Greta Thunberg roept ons in haar nieuwe boek dan ook op om allemaal activist te worden: “Kom in actie. Loop mee in marsen. Boycot. Staak. Zet geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid in.” 

Zelf ga ik vaker demonstreren. Omdat ik mezelf verplicht voelde mee te lopen in de demonstraties voor een humaner asielbeleid. Want hoe kunnen we mensen nu buiten laten slapen? Ik heb niet per se het gevoel dat ik iets bijdraag. Wel vind ik het zelf fijn me op zo’n moment te omringen met mensen die hetzelfde willen. Het geeft mij een positief gevoel dat er een grote groep mensen boos is dat onze regering de mensenrechten van vluchtelingen schendt. Meelopen kost me niks behalve wat tijd. Bovendien ben ik persoonlijk betrokken. Omdat ik veel vrienden heb die vluchteling waren, wil ik ze laten zien dat we voor ze opkomen.

Met de demonstraties plant je vaak zaadjes en ben je geen directe invloed op beleid aan het uitoefenen. En als er lang niets verandert, ligt moedeloosheid op de loer. Vooral als ik lees dat de kans twee op drie was dat demonstranten hun eisen ingewilligd krijgen aan het begin van de eeuw. Nu is dat één op zes. Het is een onderzoek van het Harvard Nonviolent Action Lab waar in de Groene Amsterdammer aan gerefereerd wordt.

Demonstreren is ook maar één vorm van activisme natuurlijk. Niet iedereen voelt zich hier fijn bij of misschien wil je juist op andere manieren in actie komen. Hieronder vind je inspiratie van activisten en praktische tips voor wanneer je graag wil bijdragen aan verandering. En misschien kom jij al in actie. Wij horen heel graag hoe. Laat het ons en elkaar weten in een reactie onder dit artikel.

Tips van activisten

Marianna van der Stel van Fossielvrij NL over hoe je een beweging creëert

Fossielvrij NL is een succesvolle burgerbeweging die actievoert tegen de macht van de fossiele industrie. Met succes. Ze bewogen het grootste pensioenfonds ABP ertoe om te stoppen met beleggen in fossiele brandstof. Ze deden onderzoek, organiseerden demonstraties, petities, belacties, stuurden honderden brieven en gingen in gesprek. En uiteindelijk bereidden ze een rechtszaak voor. Fossielvrij NL telt vier betaalde medewerkers, maar is groot als burgerbeweging. Er zijn honderden vrijwilligers door heel Nederland.

1. Van klein naar groot

Marianna: “Om actie te voeren hoef je niet per se te demonstreren. Wij zijn een beweging waar je heel laagdrempelig aan mee kan doen. De eerste stap is je aanmelden op de website. En dan sturen wij je kleine acties waarmee je al een verschil kunt maken. Denk aan een petitie tekenen of een tweet delen. Voel je je ergens betrokken bij? Dan wil je misschien een volgende stap maken en mee doen in een demonstratie. Een derde stap is dan vrijwilliger worden en zelf iets organiseren. Dat is heel waardevol.”

2. Maak mensen onderdeel

“Deel je succes met de achterban. Daardoor blijven mensen betrokken en zijn steeds meer mensen bereid een volgende stap te nemen.”

3. Zet emotie om in actie

“Zelf heb ik soms last van klimaatdepressie. Afgelopen zomer bijvoorbeeld toen het een paar dagen 39 graden was. Dan kan ik me boos en verdrietig voelen. Waarom gebeurt er nog zo weinig? Ik heb geleerd dit toe te laten. Want uiteindelijk kun je die emoties dan weer omzetten in acties. Van de zomer heb ik de emotie omgezet in een hele urgente mailing waarmee uiteindelijk 40 mensen actief zijn geworden binnen de beweging. Het is trouwens fijn om je aan te kunnen sluiten bij vrienden en andere actievoerders die zich ook druk maken om het klimaat of iets anders waar je voor strijdt. Dan voel je je niet meer zo alleen.”

Roos Ykema van MiGreat over hoe je acties laagdrempelig maakt

Toen er in Ter Apel deze zomer voor het eerst mensen buiten sliepen had Roos Ykema van MiGreat niet gedacht dat ze er heen zou moeten om actie te voeren. De media zat er namelijk al boven op. “Dit gaat voor zoveel weerstand zorgen, dat het snel gefixt wordt”, dacht ze. Maar de aantallen vermeerderden zich en in augustus sliepen er weken op rij honderden mensen buiten. Met haar organisatie organiseert ze normaal gesproken demo’s en andere campagnes om te strijden tegen het  grensbeleid van Europa. Ieder mens moet op een veilige manier kunnen migreren of asiel aanvragen.

En nu verschaffen ze ook noodhulp in Nederland. Sinds 22 augustus kookte MiGreat samen met andere organisaties en betrokken burgers warme en gezonde maaltijden omdat het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) alleen bevroren tosti’s uitdeelde. Daarnaast deelt MiGreat poncho’s en zeil uit als het regent en dekens en tenten als het koud is. “We willen helemaal niet dat mensen van ons afhankelijk zijn”, zegt Roos hierover. “Maar we moeten duidelijk maken dat de manier waarop de overheid met asielzoekers omgaat onacceptabel is. Noodhulp kan ook een vorm van activisme zijn.”

1. Spreek je uit

“Hoor je iemand een nare opmerking maken over niet-Nederlanders? Spreek je dan uit. Als je niks doet, normaliseren we discriminatie. Dat is niet altijd eenvoudig, maar je kunt klein beginnen. Sluit je bijvoorbeeld aan als vrijwilliger bij een organisatie die met mensen zonder documenten werkt.”

2. Maak een stap-voor-stap plan

“Als je gaat demonstreren en actievoeren moet je mensen meekrijgen. Wij doen dit door acties toegankelijk te maken. Een goed voorbeeld daarvan was 48.000 namen. Hier vroegen we aandacht voor de ruim 48.000 slachtoffers die er vielen aan de grenzen van Europa, bijvoorbeeld door verdrinken of pushbacks. Door heel Nederland maar ook op andere plekken in Europa werden lokaal monumenten opgezet met houten gedenktekens waar we de namen opschreven van de slachtoffers. Wij leverden lijsten met namen, instructies hoe je de gedenktekens maakt, plekken waar je goedkoop aan hout komt. Hoe laagdrempeliger je het maakt, hoe meer mensen meedoen. En zo werd deze actie een succes.”

3. Mediabereik

“Sinds we in Ter Apel aanwezig zijn, kennen veel mensen in Nederland ons. Ik mocht aanschuiven bij talkshows. Dat heeft ons naamsbekendheid opgeleverd en veel donaties. Wij kunnen op dit moment met drie mensen bij MiGreat betaald krijgen waardoor we dagelijks hulp kunnen bieden.”

7 x inspiratie voor activisten

1. Eva Rovers die voor de Kleur van Geld een interview gaf over onder andere burgerberaden, schreef in 2018 een boek over wat je kunt doen als huiskameractivist. In Practivisme deelt ze talloze voorbeelden van acties uit de geschiedenis. Ze spreekt met voormalige actievoerders waarom iets wel over niet impact heeft gehad. Zo geeft ze praktische tips over de strategie van je actie.
2. Onlangs kwam Greta Thunberg’s Klimaatboek uit. Voor dit boek vroeg ze meer dan 100 activisten, wetenschappers, leiders van over de hele wereld hun inzichten te delen. Interessant omdat ze hiermee onze blik verruimt: klimaatrechtvaardigheid speelt een belangrijke rol. En het boek sluit af met praktische tips om in actie te komen, van Greta zelf.
3. In Nederland maken 200.000 jongeren zich zorgen over de ondergang van de wereld. Hoe zet je zorgen om in actie? In de docu (alleen nog op YouTube te zien) We Are Fucked laten drie jongeren tussen de 16 en 26 zien hoe ze in actie komen. 
4. Wil je zelf een actie starten? DeGoedeZaak is een campagne-organisatie die de stem van de burger en grassrootsgroepen wil versterken en ondersteunen. 84.000 mensen zijn al lid. Hun nieuwsbrief houdt je op de hoogte van uiteenlopende acties, van acties voor eerlijke huisvesting tot petities voor het nachtleven. Op de website vind je een tool waarmee je zelf een actie kunt beginnen.   
5. Bedenk waar jij je bij wilt aansluiten. Zoals hierboven beschreven kun je al actievoeren door je aan te melden via de mail. En zo zijn er naast Fossielvrij NL en MiGreat nog vele andere organisaties die strijden voor het klimaat of mensenrechten. Extinction Rebellion, Code Rood, Milieudefensie, de Klimaatmars, Fridays for Future of Greenpeace zijn hier voorbeelden van.
6. Maak je actie concreet. Klimaatmarsen kunnen een mooi statement maken, maar het kan ook abstract voelen om voor minder CO2-uitstoot wereldwijd in een massa mee te lopen. Zo strijdt de groep Amelisweerd niet Geasfalteerd al jaren voor het behoud van het natuurgebied aan de grens van Utrecht. Met posteracties en fietsdemonstraties strijden ze tegen de verbreding van de ring van Utrecht die het natuurgebied een stuk kleiner maakt. Met een petitieactie werden 130.000 handtekeningen opgehaald en dat is waarschijnlijk te danken aan dat Amelisweerd niet een natuurgebied ergens op de wereld is, maar van grote betekenis is voor iedere Utrechter die er in het weekend heen gaat om te ontsnappen uit de stad.

7. 

   Volg activisten op je social mediakanaal.
   > Humor als vorm van activisme? Illustrator Jip van den Toorn laat zien dat dit een goed wapen is. Ze is onder andere bekend van haar beeldcolumns voor de Volkrant. Die deelt ze op haar Instagram account. Het zijn rake beeldverhalen om je even aan het denken te zetten.
   > Wonen en het recht op wonen is al decennialang een thema waar mensen voor in actie komen. Vorig jaar waren er in verschillende steden Woonprotesten omdat steeds meer, vooral jonge mensen, in actie komen voor het recht op wonen. Daarnaast heb je veel individuen die laten zien hoe het anders kan. Marjolein in het Klein ging in een eigen ontworpen tiny house wonen en deelt op Instagram waar ze tegenaan loopt en maakt in haar werk de weg vrij voor anderen.
   > Mediacriticus by day, rechtshistoricus by night. Zo luidt de bio op het insta-account van Zeikschrift. In 2016 richtte Madeleijne van den Nieuwenhuizen dit account op omdat ze een platform wilde waar ze stereotyperingen in de media aan kon kaarten. Met een scherpe pen corrigeert ze berichten uit de Nederlandse media.

Waar laat jij je door inspireren? En hoe kom jij in actie? Wij zijn heel benieuwd. Deel het hieronder in een reactie.