Terwijl we lopen over een recreatiepark van wel vijftig jaar oud groet Sanne Groot Koerkamp, woningmarktconsulent, haar buurtgenoten. Iedereen kent elkaar en helpt elkaar zegt ze. Oude en nieuwe bewoners. En paar huizen verder staat haar vriend aan een tuinhuis te bouwen. Hij is timmerman en heeft momenteel veel opdrachten in het park.

Dat zijn voornamelijk opdrachten voor de nieuwe bewoners van het park die er de laatste jaren kwamen wonen. Mensen die zochten naar een alternatieve woonvorm toen het vijf jaar terug legaal werd permanent in dit recreatiepark te wonen. Een plek waar je nog wel betaalbaar iets zelf kan bouwen. Driekwart van de huizen wordt nog bewoond door de bewoners van het eerste uur. 

Slecht geïsoleerd chalet

Het park ligt naast de Maarsseveense Plassen, niet ver van Utrecht. “We hebben hier allemaal onze eigen postzegel, maar leven toch samen”, vertelt Sanne Groot Koerkamp. “Kinderen komen bij elkaar over de vloer, soms eten we samen en iedereen helpt elkaar waar nodig.”

Vijf jaar geleden kocht ze hier met haar vriend een chalet. Slecht geïsoleerd en redelijk klein, vooral toen er snel een baby bij kwam. In tegenstelling tot de andere nieuwe bewoners in het park lieten ze het oude huisje staan en bouwden een nieuw stuk aan. Ze isoleerden de boel en bouwden een grote veranda die in het oog springt.

Passende en betaalbare woning

Ze werd zich bewust van haar geluk. Een eigen stukje grond met daarop een houten droomwoning. Omringd door fijne mensen en mooie natuur. Ondertussen zag Sanne om haar heen al die vrienden en familieleden die dat geluk niet hadden.

“Zoveel mensen kunnen vandaag de dag geen passende en betaalbare woning vinden. Ik geloof dat dat niet nodig hoeft te zijn. Dat als we de woningmarkt anders zouden inrichten en creatieve oplossingen toelaten, het tekort snel kan teruglopen.” Vorig jaar gooide ze daarom het roer om. Ze stopte met haar baan als hoofdredacteur en nam de tijd om de woningmarkt te onderzoeken. In haar zoektocht ontdekte ze verschillende oplossingen, die allemaal een stukje kunnen bijdragen aan een eerlijkere woningmarkt. Ze licht er hier zeven toe.

1. We willen socialer wonen

“Eenzaamheid is een probleem in onze samenleving. Ik denk dat er een groeiende doelgroep is die graag laagdrempeliger met de buren in contact zou willen kunnen komen, zich socialer en meer verbonden wil voelen met hun buurt. Zonder dat we meteen met z‘n allen in een commune gaan wonen, zijn er veel mensen die gemeenschappelijker willen wonen.

Elkaar kunnen ontmoeten en helpen als je dat wilt. De hoeveelheid mensen die alleen woont, stijgt. Singles, maar ook ouderen. Bij die laatste groep is het een probleem dat ze gekort worden op de AOW wanneer ze samen gaan wonen. Dat houdt ook nog eens de doorstroming op de woningmarkt tegen.”

2. Minder bezit, meer eigenaarschap

“Is het bezit van een woning echt wat een mens wil? Of willen we dit omdat iedereen dit nastreeft? Want wat als je nu met een lage huur op een droomplek woont met fijne mensen om je heen? Is dat niet belangrijker dan vermogen opbouwen?

Ik weet het antwoord niet, maar ik vind het wel een interessante vraag, omdat je daarmee tot andere oplossingen komt, dan alleen maar meer permanente koophuizen bouwen.

Zelf werd Sanne voorzitter van wooncoöperatie De Jelt in Utrecht. Binnen deze vorm koopt of ontwikkelt de vereniging vastgoed. De leden huren van hun eigen vereniging. Daarmee houd je de huren betaalbaar en creëer je eigenaarschap.

“Ik vind dit een prachtige woonvorm die nog in de kinderschoenen staat in Nederland. De gemeente Amsterdam heeft als ambitie om in 2040 tien procent van de woningvoorraad onder te hebben gebracht bij wooncoöperaties. Een mooie ambitie.”

Om dit te verwezenlijken richtte de gemeente een fonds van 20 miljoen euro op en wezen ze 13 eerste bouwkavels aan. Uit het fonds kan er per huis 50.000 euro worden geleend. Het doel is onder andere om te zorgen dat er meer woonruimte komt voor de middeninkomens in de stad.

3. Start met huur-koop constructies

“De wooncoöperatie is een mooi voorbeeld maar andere constructies zijn ook mogelijk. De verschillen tussen huurders en kopers zijn nu idioot groot. Niet iedereen hoeft te kopen, maar het helpt wel om mensen zich meer eigenaar te laten voelen. Dat maakt mensen gelukkiger. Voel je je eigenaar, dan voel je je verantwoordelijk.

En als je huurt of in een tijdelijke woning woont, zou het een goed idee zijn als er spaarconstructies komen zodat bewoners vermogen opbouwen, ook als ze geen woning bezitten. Als je een lage huur hebt, kun je zelf sparen natuurlijk, maar dat is super moeilijk. Het is goed om dat te faciliteren.”

4. Ga anders bouwen

“We kunnen vaak op minder vierkante meter wonen dan dat er nu gebouwd wordt. Heb je bijvoorbeeld een gedeelde tuin of andere gedeelde voorzieningen? Dan heb je als stel toch echt geen huis van 150 vierkante meter nodig.”

Sanne laat haar eigen compacte maar fijne woning zien. Een houten chalet dat omgebouwd werd tot woning. Door de uitbouw zit er een hoek in. In de lengte ga je van slaapkamer naar woonkamer met open keuken naar een kleine kinderkamer. En een badkamer. Het is zo’n 57 vierkante meter voor drie mensen. Maar wel met een grote veranda, tuin en tuinhuis voor de opslag.

5. Meer tijdelijk en duurzaam

“Tijdelijke bouw kan in de nabije toekomst zomaar waardevoller worden dan vaste bouw. Kijk naar de overstromingen van een paar weken geleden. Over dertig jaar moeten we misschien wel bepaalde stukken van ons land opgeven om ruimte te geven aan het water. Dan heb je daar liever een duurzame modulaire woning dan een vast stenen huis, dat is dan niets meer waard.”

Een modulaire flexwoning wordt in de fabriek gebouwd en kan verplaatst worden. Daarom is het financieel mogelijk deze woningen voor bijvoorbeeld een termijn van vijftien jaar ergens neer te zetten.

Sanne: “Er zijn veel locaties waarop huizen gebouwd zouden kunnen worden. Maar vergunningstrajecten voor permanente bouw kunnen zomaar tien jaar duren. Die tijd hebben we niet. We hebben nu betaalbare woningen nodig. Daarom is modulaire bouw ook zo interessant. Binnen drie maanden kan er een hele woonwijk verrijzen.”

6. Wees solidair!

Woningeigenaren zouden zich volgens Sanne solidair moeten opstellen naar woningzoekers. “Wist je dat buren van nieuwe woonprojecten vaak tegenhouden dat het nieuwe project er komt? Dat vind ik heel schrijnend. Jij bezit al een huis en houdt het tegen voor een ander ergens te kunnen wonen. Wees solidair en gun het iedereen om een dak boven zijn hoofd te hebben.”

7. Maak anders wonen mogelijk

“Tijdelijk bouwen, CPO-projecten, boerderijen splitsen in meerdere woningen, kantoren ombouwen naar appartementen, landgoederen delen, wooncoöperaties en prefab-woningen. Het zijn volgens Sanne allemaal oplossingen voor de woningnood.

Maar dan moeten banken en overheden dit wel samen mogelijk maken. “Ze hebben elkaar nodig. Als de overheid garantiefondsen zou oprichten die banken meer zekerheid geeft om nieuwe woonvormen te financieren, dan kan het snel gaan.” 

Banken financieren momenteel maximaal 70% van een wooncoöperatie. De vereniging krijgt een zakelijke lening. “De reden is dat banken huurdersrisico’s incalculeren. In landen om ons heen zoals Zwitserland en Duitsland zijn wooncoöperaties al heel gangbaar. Daar wonen miljoenen mensen op deze manier. Het kan wél als we creatiever zijn.”