Wat zijn impactobligaties?

Een obligatie is een verhandelbare schuldbekentenis, die door een overheid, onderneming of instelling wordt uitgegeven. Als een bedrijf geld nodig heeft voor een investering, kan het aan financiering komen door dergelijke obligatieleningen uit te geven. De kopers van de obligaties (lees: investeerders) ontvangen van de uitgever een rentevergoeding. Een impactobligatie werkt precies hetzelfde, met het grote verschil dat de lening wordt gebruikt om positieve impact te maken op duurzaam of sociaal gebied. Impactobligaties kunnen voor allerlei doeleinden ingezet worden, in allerlei sectoren. Van sociale projecten die ongelijkheid verminderen of ouderenzorg verbeteren tot het verbeteren van openbaar vervoer of het realiseren van duurzame energieprojecten.

Wellicht ben je beter bekend met de term ‘green bonds’, of groene obligaties. Dit zijn obligaties die uitsluitend worden gebruikt om groene projecten te financieren. De eerste werd uitgegeven in 2007, door de Europese Investeringsbank. Door het toenemende succes van deze green bonds verbreedde de horizon van dit soort obligaties en werden er ook sociale projecten mee gefinancierd. Daarom is de term ‘impactobligatie’ tegenwoordig beter op zijn plaats.

Waarom bestaan impactobligaties?

De transitie naar een duurzamere wereld kost geld. Neem de Europese strijd tegen klimaatverandering. Om daar invulling aan te geven, presenteerde de Europese Unie (EU) vorig jaar de Europese Green Deal. Het doel: de netto CO2-uitstoot in de Europese Unie afbouwen naar nul in 2050. In 2030 moet die uitstoot al gehalveerd zijn. Om die ambitie te behalen, is in de aankomende tien jaar (naar schatting) één biljoen euro aan publieke en private investeringen nodig. Het wordt knap lastig om dergelijke bedragen op te hoesten met alleen overheidssubsidies en bankleningen. Impactobligaties kunnen dan ook een uitstekende manier zijn om op een andere manier geld op te halen voor het behalen van de klimaatdoelen.

Wat zijn de risico’s?

De financiële risico’s zijn vergelijkbaar met die van een reguliere obligatie van dezelfde uitgever. Beiden hebben dezelfde credit rating. Triodos Bank en Triodos Investment Management beleggen alleen in impact obligaties met de hoogste credit rating, ofwel obligaties waarvan ratingbureaus zoals Standard & Poor’s inschatten dat het risico van niet kunnen terugbetalen (relatief) gering is.

De markt voor impactobligaties groeit de laatste jaren snel. Particuliere beleggers kunnen er via verschillende fondsen van Triodos Bank in beleggen. Veltmeijer: “Tegenwoordig zijn impactobligaties terug te vinden in al onze fondsen die op de beurs beleggen, zoals Triodos Euro Bond Impact Fund en de Triodos Mixfondsen, maar ook via Triodos Multi Impact Fund. In al onze obligatiestrategieën worden impactobligaties meegenomen en die vormen inmiddels al een groot onderdeel van de portefeuilles.”

Triodos Bank belegt voornamelijk in impactobligaties van financiële instellingen, zoals de Europese Investeringsbank en de Nederlandse Waterschapsbank. Maar denk ook aan impactobligaties van de Duitse ontwikkelingsbank KfW Group, waarvan de opbrengsten ingezet worden voor energie-efficiëntere gebouwen. Maar ook landen en regio’s geven steeds vaker impactobligaties uit. Zo gaf Vlaanderen in 2019 een impactobligatie uit die in één dag 750 miljoen euro ophaalde. Dat geld wordt bijvoorbeeld ingezet voor de bouw van scholen en projecten op gebied van energie-efficiëntie. Frankrijk is koploper; alleen dit jaar verwacht het land al 15 miljard euro aan groene obligaties uit te geven.

Hoe weet je of een impactobligatie tot positieve verandering leidt?

Een belangrijke graadmeter in de verdere ontwikkeling van impactobligaties zijn de zogeheten ‘Green Bond Principles’. Die zijn in 2014 ontwikkeld door twintig wereldwijd opererende zakenbanken en dienen als richtlijn voor zowel uitgevers van impactobligaties als beleggers. De Europese Unie werkt inmiddels ook aan verschillende richtlijnen en standaarden, die ervoor moeten zorgen dat impactobligaties daadwerkelijk bijdragen positieve verandering. De EU Green Bond Standard wordt bijvoorbeeld ontwikkeld om de effectiviteit, transparantie en geloofwaardigheid van de groene obligatiemarkt te vergroten. Daarnaast moet de EU Taxonomy (zie het als de Dikke Van Dale van duurzaamheid) meer duidelijkheid gaan scheppen over wat wel en niet duurzaam is.

Triodos Investment Management hanteert zelf al jaren een strenge beoordelingsprocedure als het om impactobligaties gaat. “We willen bijvoorbeeld transparantie zien”, zegt Veltmeijer. “Er moet dus een allocatie- en impactrapport gepubliceerd worden, waarin beschreven staat waar het geld voor gebruikt is en welke impact gegenereerd is. Daarnaast kijken we kritisch naar het duurzame karakter van impactobligaties. Niet alle doeleinden zijn namelijk even duurzaam. Er worden bijvoorbeeld ook impactobligaties uitgegeven voor de bouw van fabrieken die een paar procentjes energie-efficiënter zijn. Daar doen wij niet aan mee.”

Uitgevende instellingen moeten daarnaast voldoen aan de minimumeisen van Triodos Bank. “Het geld dat via een impactobligatie bij bedrijven binnenkomt, wordt weliswaar apart geregistreerd maar stroomt nog steeds door de hele balans van de organisatie”, legt Veltmeijer uit. “Het is dan ook belangrijk dat de uitgever van de impactobligatie ook duurzaam is. Die toetsen we dus ook. We zullen bijvoorbeeld niet in een groene obligatie van Shell investeren, omdat we olie en gas sowieso al uitsluiten.”

Wat betekenen impactobligaties voor de toekomst?

De markt voor impactobligaties nam de afgelopen jaren fors toe. Veltmeijer verwacht dat die trend onverminderd doorzet. Op papier is dat een positieve ontwikkeling, want op papier zijn impactobligaties hele krachtige instrumenten in de strijd tegen klimaatverandering. Er zijn echter ook ontwikkelingen die Veltmeijer zorgen baren: “Een groene obligatie zou een instrument moeten zijn voor bedrijven om steeds groener te worden. Het moet niet gebruikt worden als excuus: ‘we geven groene obligaties uit, dus we dragen bij aan een betere wereld.’ Dat argument gaat natuurlijk niet op als een bedrijf verder niets doet aan het verduurzamen van zijn bedrijfsvoering. Impactobligaties moeten vooral niet gebruikt worden als groen uithangbordje voor bedrijven die verder niet duurzaam zijn.”

Ook bij de projecten waar impactobligaties voor uitgegeven worden, zet Veltmeijer soms haar vraagtekens. Enerzijds worden impactobligaties soms gebruikt voor projecten die helemaal niet zo duurzaam zijn. Er worden bijvoorbeeld ook impactobligaties uitgegeven voor het verduurzamen van gas- of kolencentrales. Anderzijds worden ze ingezet voor de herfinanciering van projecten die al gerealiseerd zijn. “Het karakter van die projecten is dan misschien wel duurzaam, maar het gaat niet om nieuw geld voor nieuwe projecten. Dan schiet je er dus niks mee op.”

Veltmeijer hoopt dan ook dat impactobligaties op de juiste manier en om de juiste redenen in de markt gezet worden. Of dat gebeurt, is afwachten: “Maar ik heb goede hoop. Er wordt hard gewerkt aan de richtlijnen en standaarden die daarvoor kunnen zorgen.”