Ik kan me voorstellen dat de impact van de coronacrisis enorm is in ontwikkelingslanden, klopt dat?

"Ja, de coronapandemie heeft daar dramatische gevolgen gehad. Ten eerste natuurlijk op het gebied van gezondheid. Het coronavirus sloeg ook daar om zich heen en mensen die het virus kregen, konden vaak onvoldoende geholpen worden. Daarnaast kwamen lokale economieën tot stilstand door de coronamaatregelen. Voor veel kleine ondernemers betekende dat geen werk en dus ook geen inkomsten. Daar kwam bovenop dat financiële ondersteuning vanuit de overheid minimaal was of zelfs volledig achterwege bleef.

De sociale ongelijkheid nam daarnaast enorm toe. Tussen arm en rijk, maar ook tussen man en vrouw. Op het gebied van gendergelijkheid zijn er echt stappen teruggezet. Kinderen konden niet naar school, waardoor vrouwen vaak moesten thuisblijven om voor ze te zorgen. Vrouwen in ontwikkelingslanden hebben daarnaast vaak tijdelijke of parttimebanen en die vielen tijdens de coronacrisis als eerste weg."

Welke impact heeft de coronacrisis op het gebied van microfinanciering?

"De coronacrisis heeft het belang van microfinanciering onderstreept. De microleningen die nu verstrekt worden, blijken cruciaal om lokale economieën weer op te bouwen. En eerder zorgden microleningen ervoor dat ondernemers het hoofd boven water konden houden. Maar de instellingen die we via Triodos Fair Share Fund financieren, hebben lokale ondernemers ook op allerlei andere manieren geholpen. Ze zochten bijvoorbeeld naar manieren om hun klanten uitstel van betaling te geven. En er werden extra leningen verstrekt aan ondernemers die zich wilden aanpassen aan de nieuwe situatie. Bijvoorbeeld door de focus van hun hotel te verschuiven, van internationaal naar lokaal toerisme.

Veel microfinancieringsinstellingen stelden daarnaast pakketten van mondkapjes en desinfectiemiddelen samen en deelden die uit. Ondernemers waren vaak verplicht om die spullen te gebruiken, maar de voorraad was beperkt. Zo zijn er meer mooie voorbeelden. Een microfinancieringsinstelling in India hielp bijvoorbeeld bij het opzetten van mobiele gezondheidscentra, die van dorp naar dorp reden om zorg te verlenen.

Dat zijn prachtige initiatieven, maar het was natuurlijk ook een moeilijke tijd voor microfinancieringsinstellingen. Er waren nauwelijks inkomsten, omdat ondernemers hun leningen tijdens de lockdowns niet konden terugbetalen. Tegelijkertijd lopen veel kosten, zoals de salarissen van personeel, gewoon door."

Hoe kan Triodos Fair Share Fund hen daarbij ondersteunen?  

"We hebben ten eerste zoveel mogelijk uitstel van betaling verleend en (waar nodig) extra leningen verstrekt. Maar de meeste microfinancieringsinstellingen worden niet alleen door ons gefinancierd. Daarom hebben we contact gezocht met alle betrokken impactinvesteerders. Gezamenlijk hebben we ervoor gezorgd dat alle instellingen hun financiële zaken op orde hadden en leningen konden blijven verstrekken. Dat hebben we overigens ook aan onze beleggers te danken. Het overgrote deel heeft hun geïnvesteerde geld gewoon in het fonds laten staan. Dat is cruciaal geweest."

Wat zien jullie momenteel gebeuren? Is er licht aan het einde van de tunnel?

"Zeker. We zitten wereldwijd in een periode van herstel, ook in de landen waar wij actief zijn. De volledige lockdowns liggen achter ons. Dat is heel belangrijk voor zelfstandige ondernemers, want de lokale economieën (waar zij vooral onderdeel van uitmaken) komen daardoor weer op gang. De boer kan weer naar de markt om zijn melk te verkopen. Restaurants en hotels kunnen weer open. Noem maar op. Ondernemers kloppen inmiddels ook weer aan voor leningen bij onze microfinancieringsinstellingen, bijvoorbeeld om nieuw personeel te werven. Dat is een goed teken. Het gaat niet langer om crisisbestrijding, maar om wederopbouw."

Welke plannen en ambities liggen er voor de aankomende jaren op tafel voor Triodos Fair Share Fund?

"Zoals gezegd: de aankomende jaren staan in het teken van herstel. Aangezien microfinanciering daar in ontwikkelingslanden een cruciale rol in speelt, houden we ons daar de aankomende jaren volop mee bezig. Verder zullen we ons meer focussen op innovatie en digitale technologieën. We wisten voor de coronacrisis al dat microfinancieringsinstellingen veel meer mensen kunnen bereiken als ze bijvoorbeeld gebruik maken van communicatieapps of de overstap maken van contant naar digitaal geld. Maar in tijden van social distancing bleek technologie belangrijker dan ooit voor microfinancieringsinstellingen."

Welke invloed heeft de coronacrisis gehad op het rendement van het Triodos Fair Share Fund?

"In 2020 heeft het fonds voor de eerste keer een negatief rendement gehad. Het goede nieuws is: het rendement op de verstrekte leningen bleef positief. Met andere woorden: microfinancieringsinstellingen zijn niet massaal failliet gegaan. Waarom het totale rendement dan toch negatief uitviel, heeft andere redenen. Zoals valutaontwikkelingen. We investeren met verschillende valuta, zoals euro’s, dollars en andere buitenlandse valuta. Vooral de waarde van die andere valuta zijn tijdens de coronacrisis enorm gekelderd, waardoor onze investeringen ook in waarde daalden. We zijn daarnaast direct aandeelhouder van meerdere microfinancieringsinstellingen en die aandelen daalden ook in waarde. Die worden namelijk op marktwaarde gewaardeerd. Dat wil zeggen: er wordt gekeken naar wat een eventuele koper voor de aandelen zou bieden. Externe omstandigheden, zoals de coronacrisis, spelen daar een belangrijke rol in en zorgden dan ook voor een prijsdaling.

Dit jaar zien we gelukkig weer positieve ontwikkelingen. Het positieve rendement op verstrekte leningen is er nog steeds, de waarde van buitenlandse valuta stabiliseert en de waarde van onze aandelen stijgt. Het totale rendement van het fonds valt daarom alweer positief uit. Alles wijst erop dat die stijgende lijn doorzet, mits er geen nieuwe crisis komt natuurlijk."