“Ik kan eindelijk weer zelf koken”, vertelt Hidaya. “ Dat komt omdat ik 50 euro leefgeld per week krijg en heb via ASKV/Steunpunt Vluchtelingen een plek waar ik 24 uur per dag kan zijn. Het is goed dat we hierdoor zelfredzamer worden, maar alleen leefgeld geven is niet handig. Wij kunnen als ongedocumenteerden zoveel teruggeven aan de gemeenschap. Daarnaast helpt vrijwilligerswerk je om meer zelfvertrouwen te krijgen.”

Hidaya vluchtte vanwege haar seksuele geaardheid. Ze is nu ongedocumenteerd omdat de IND haar vluchtverhaal niet geloofde.

Cultuurverschillen

“Toen ik net in Nederland kwam vond ik het lastig mijn verhaal goed te vertellen”, vertelt ze daarover. “Ik kon me niet uiten. Dat had te maken met de stress, maar het is ook een cultuurverschil.” Ze vertelt dat ze veel naar beneden keek toen de IND haar verhoorde. "In Afrika is dat een teken van respect, maar vanuit Nederlands perspectief wordt dit als verdacht gezien",  legt Hidaya uit.

Hidaya zegt ook: “Sommige vragen over mijn seksuele geaardheid waren zo persoonlijk dat ik niet durfde te antwoorden. Inmiddels heb ik meer zelfvertrouwen. Dat komt bijvoorbeeld omdat ik veel speeches heb gegeven om op te komen voor de rechten van ongedocumenteerde vrouwen. En ik vind het belangrijk te spreken over de situatie van LHBTI+ vluchtelingen. Het is belangrijk dat de beeldvorming verandert. De meeste Amsterdammers kennen geen mensen zonder papieren en denken dat we gelukzoekers zijn of zelfs dieven.”

Geen ID, wel een visitekaartje

Hidaya laat me haar kaartje zien van Amsterdam City Rights waar ze bij aangesloten is als woordvoerder, vrijwiligger en activist. Geen ID maar wel een visitekaartje, zegt ze lachend. “Dat is belangrijk want daardoor voel ik me er toe doen.” Voor de organisatie die ook opkomt voor vluchtelingen in Amsterdam helpt ze andere ongedocumenteerden. “Ik vertel mensen dat ze zich geen zorgen hoeven te maken, ik wijs ze de weg en vertel dat ik ook ongedocumenteerd ben.”

Hidaya is een van de cliënten bij ASKV/Steunpunt Vluchtelingen die ongedocumenteerden in Amsterdam helpt met een nieuw perspectief. Vaak zijn er nog wel kansen op een verblijf in Nederland, en als dat er niet is: wat kan er dan nog wel?

Structuur in de dag

Zo’n 500 mensen zonder verblijfsvergunning krijgen medische en juridische hulp. En daarnaast zijn er 80 plekken voor 24-uursopvang, waarvan 20 voor mensen met gezondheidsproblemen. Het doel van de hulp die ze geven is een bestaan in de marge voorkomen: zonder verblijfsvergunning mag je namelijk niet werken en studeren. “Van zo’n bestaan word je depressief. En dat is precies wat we willen voorkomen. Als je je niet elke dag hoeft af te vragen waar je vanavond slaapt, functioneer je beter en kun je dus beter nadenken over je toekomst”, legt algemeen coördinator Anne van Schaik uit. Met hetzelfde doel geven ze ook praktische cursussen: van kleding maken tot een kapperstraining. Hidaya volgde zo een cursus om haar eigen website te maken. “Dat geeft mensen een structuur in de dag en helpt hen met nadenken over hun toekomst”, zegt Van Schaik.

Uit de jaarcijfers blijkt dat elk jaar bijna 30% van de cliënten een bestaan in de illegaliteit beëindigt. Doordat ze toch een verblijfsvergunning konden krijgen of doordat ze hun proces opnieuw startten. Of doordat ze terug konden naar hun land van herkomst. Van Schaik: “Daaraan zie je dat we nodig zijn. Vaak was er wél bewijs voor een verblijfsvergunning.”

Voor Hidaya zijn er ook nog mogelijkheden. In de tussentijd blijft ze zich hard maken voor andere mensen zonder papieren en beïnvloedt ze de beeldvorming. Komt er ergens een opvanglocatie voor ongedocumenteerden waar buurtbewoners bezwaar maken omdat ze bang zijn dat de mensen gaan stelen? Dan ziet ze dat als uitdaging om het gesprek aan te gaan. En ze organiseert etentjes voor buurtbewoners om te laten zien dat mensen zonder papieren gewoon mensen met talenten zijn. “Mensen kunnen niet over ons oordelen als ze ons niet kennen.”