De huidige crisis maakt het veel voedselproducenten en boeren lastig. De verkoop aan hotels, restaurants, cafés en bedrijfskantines is weggevallen. Maar er is ook een lichtpuntje: de verkoop van lokale producten aan particulieren stijgt. We spraken een aantal door Triodos Bank gefinancierde ondernemers hierover én blikken alvast vooruit.

Buurtbox

Er zijn verschillende initiatieven die lokale producenten in contact brengen met consumenten. Support Your Locals is er een van. Daar bestel je een box vol producten uit je eigen regio. Ondernemer Samuel Levi is een van de initiatiefnemers. Toen de horeca sloot kwam hij met zijn worstenmakerij Brandt & Levi direct in de knel, want veel van hun producten worden geleverd aan restaurants.

Levi: “Ik besefte meteen dat wij niet de enigen zijn die het lastig hebben. In mijn netwerk zitten veel voedselproducenten en boeren die nog veel afhankelijker zijn van de horeca. Hun vaak duurzame producten zijn van een geweldige kwaliteit. Er zit veel tijd, geld en aandacht in. Verschrikkelijk als dat allemaal verloren moet gaan. Dus waarom niet aan particulieren verkopen? Zo kwamen we op het idee.”

Producent zkt. consument

De boxen werden in Amsterdam en omstreken verkocht, maar al snel kwam er ook vraag vanuit andere provincies. Van consumenten én van producenten. Dus nu is Support Your Locals een landelijk platform, waarop die twee groepen elkaar makkelijk kunnen vinden.

De Melkbrouwerij, in de buurt van Deventer, doet mee. Rick en Arjuna Huis in ’t Veld leveren normaalgesproken zo’n 1000 liter per week aan de horeca in de buurt. Nu gaat zo’n 300 liter per week in boxen voor particulieren. “En de verkoop in ons boerderijwinkeltje is daarbij nog met zo’n twintig procent gestegen,” vertelt Arjuna.

Ook Dirco te Voortwis van boerderij De Lindenhoff merkt dat de verkoop aan particulieren is toegenomen. “Voor ons was het in eerste instantie echt schrikken, ook wij leveren veel aan restaurants en ineens viel dat helemaal weg. Maar de hele toestand heeft een positief bijeffect: mensen hebben meer tijd en gelegenheid om in de buurt boodschappen te doen. Wat wij normaal online in één maand verkopen, verkopen we nu in één dag.”

Bezinning en saamhorigheid

Iedereen mijdt het liefst de grote, drukke supermarkt waar het nu allesbehalve prettig winkelen is. De bezorgservice is overbelast, soms kunnen boodschappen pas twee weken later bezorgd worden. Tegelijkertijd zitten mensen nu de hele dag thuis en hebben ze veel meer tijd om online te speuren naar alternatieven, ergens bij de boer een boodschappenpakket op te halen óf om de deur open te doen voor de bezorger van een kleine leverancier uit de buurt. Te Voortwis: “Het is een tijd van bezinning. Mensen beseffen dat ze niet per se verre vliegvakanties nodig hebben maar dat geluk ook kan zitten in lekker koken, eten met je gezin, goede producten.”

Arjuna Huis in ‘t Veld: “Er heerst een enorm gevoel van saamhorigheid. Mensen willen elkaar graag bijstaan. Dus als je door het kopen van die goede producten ook nog eens de boer of ondernemer van om de hoek steunt is dat helemaal geweldig.”

Momentum

Er is kortom ‘momentum’ voor het lokale product. En dat is goed nieuws want lokaal produceren past goed in de kringlooplandbouw die minister Carola Schouten nastreeft, en waar ook Triodos Bank zich voor inzet. Herma van den Ham beheert bij Triodos Bank de voedselportefeuille en benadrukt het belang van de een kringlooplandbouw: “Niet zoveel en goedkoop mogelijk produceren, maar produceren met zo min mogelijk verlies aan grondstoffen, en een zorgvuldig beheer van bodem, water en natuur. Dat is de kern.”

Daarbij zijn lokale producten vaak ook socialer en duurzamer. Dat komt omdat de keten van producent naar consument heel kort is, zowel letterlijk als figuurlijk, legt Van den Ham uit. “Het eten hoeft niet van ver te komen, wat enorm scheelt in CO2-uitstoot én je hebt niet te maken met allerlei tussenpartijen die een deel van de winst innemen; wie lokaal koopt geeft zijn geld aan de boer of ondernemer zelf.”

Maar crisis blijft crisis, waarschuwt Levi. “Veel bedrijven hebben het heel zwaar en sommige zullen zelfs failliet gaan. Deze tijd is voor sommigen echt rampzalig. Maar toch, door dit moment aan te grijpen om een nieuwe afzetmarkt van particulieren te creëren kunnen velen het hoofd nog een tijdje boven water houden. En misschien zelfs in de toekomst een positieve verandering in onze landbouw en eetcultuur teweegbrengen.”

Steun nu én later

De grote vraag is natuurlijk of de waardering voor lokale voedselproducenten en hun producten ook ná de crisis nog blijft bestaan. Te Voortwis is positief: “Veel van onze nieuwe klanten hebben nu voor het eerst online boodschappen gedaan. Voor hen is een grote drempel weggenomen.” Huis in ’t Veld: “Ik hoor van veel mensen dat ze al tijden meer lokale producten wilden kopen, maar er niet aan toe kwamen. Nu ze merken dat het leuk en makkelijk is zullen ze dat hopelijk ook na de crisis blijven doen.”

Levi verwacht dat na de crisis de online verkoop van lokale producten wel weer wat zal afnemen. “Maar ik denk ook dat nu in één klap veel mensen zien hoeveel lekkers er in hun eigen buurt eigenlijk wordt gemaakt. Producten met een verhaal, kwalitatief en duurzaam, heel anders dan de anonieme bulk in de supermarkt. Dat maakt een blijvende indruk.”

De band tussen producent en consument wordt ook veel sterker, meent Huis in ’t Veld. “Meer en meer mensen krijgen door dat ze met het uitgeven van hun geld aan boodschappen in feite ook een stem uitbrengen. Een stem voor de boer die goed met zijn dieren en de omgeving omgaat, een stem voor de bierbrouwer die met biologische ingrediënten brouwt, een stem voor de bakker die op ambachtelijke wijze bakt. Ondernemers kortom, die zorgen voor een gevarieerd en bijzonder aanbod aan prachtproducten. Het zou een enorme verschraling van onze eetcultuur zijn als zij verdwijnen. Dus moeten we ze niet alleen nu steunen, maar eigenlijk altijd.”

Tekst: Bo van Houwelingen
Beeld: Support Your Locals (Saskia Osnabrugge), de Lindenhoff en de Melkbrouwerij