Tom Saat: “Ik heb er eigenlijk niet écht voor gekozen biologisch-dynamisch te gaan boeren, want wat mij betreft valt er helemaal niets te kiezen: ik doe het op deze manier omdat het de beste aanpak is.”

Goeiemorgen, koeien melken!

“Als jongetje wilde ik dolgraag bij mijn tante logeren. Vooral omdat ze naast een boerderij woonde. Om half zes ’s ochtends al stond ik daar dan op het erf. "Goeiemorgen, koeien melken!" Toch ben ik niet meteen boer geworden. Eerst heb ik bodemkunde gestudeerd in Wageningen, waar ik later een baan kreeg als universitair docent. Dat was interessant werk, maar het liefst reed ik met de trekker door de proefvelden. Toen ik de kans kreeg om zelf te gaan boeren heb ik die meteen aangegrepen.”

Geen vlees maar mest

“In 1995 zijn mijn vrouw Tineke en ik aan de rand van Almere begonnen, op een stuk braak liggende grond. We hebben alles wat hier nu staat zelf opgebouwd. Het was niet makkelijk om met niets te beginnen, maar het gaf ons wel de vrijheid om alles op onze eigen wijze te doen. Op de biologischdynamische wijze dus. Een logisch gevolg van wat ik tijdens mijn studie leerde: de natuur zit heel ingenieus in elkaar, daar moet je niet te veel aan morrelen.”

“Het enige wat je moet doen is ervoor zorgen dat er een goede balans bestaat tussen planten, dieren en het bodemleven. Daarom zijn wij een gemengd bedrijf: we houden koeien en verbouwen gewassen. Binnen de biologisch-dynamische aanpak kunnen die twee niet zonder elkaar. De koeien zorgen voor de mest op de akkers, en die mest komt zelf ook voort uit wat op die akkers groeit. Hierdoor krijg je een soort opwaartse spiraal, want zonder iets van buiten toe te voegen creëer je gezond voedsel. Veel boeren, ook biologische, denken in een rechte lijn: koe – voedsel erin – vlees. En met de mest blijven ze zitten. Onze koeien staan in dienst van de akkerbouw. We hebben hun mest nodig voor een goede bodemvruchtbaarheid. Vlees is in ons bedrijf niet het ultieme eindproduct maar een mooi restproduct waar we van kunnen profiteren.”

Uitdagende luizen

“Biologisch-dynamisch boeren is ingewikkelder dan het klakkeloos volgen van allerlei regeltjes. Het gaat erom écht te begrijpen wat je doet. Wat gebeurt er eigenlijk met grond als je kunstmest gebruikt? Wat is stikstof? Hoe reageert het bodemleven daarop? En de planten? En wat merk je aan de insecten? Als je eenmaal door hebt hoe schadelijk kunstmest of insectenverdelger is, wil je het niet meer gebruiken. Dus óók niet de organische varianten van die middelen, zoals veel ‘gewone’ biologische boeren wel doen.”

“Dat je niet naar dat soort snelle hulpmiddelen kunt grijpen als je last hebt van een luizenplaag, of als je kool niet wil groeien, kan lastig zijn. Gelukkig vind ik het interessant om uit te zoeken hoe je dat soort problemen op een natuurlijke manier kunt oplossen. Het maakt mijn werk afwisselend. De natuur stelt me voor uitdagingen, ik verwonder me nog elke dag.”

Fotografie: Pieter van den Boogert