De Werkspoorfabriek is al te zien als je met de trein vanuit Amsterdam Utrecht binnen komt rijden. Opvallend door de lengte van 175 meter, maar ook door de tegelijk moderne en oude uitstraling. Een groot gedeelte van het gebouw wordt bezet door de Utrechtse biologische bierbrouwer De Leckere. Verder kun je er bijna 50 innovatieve en creatieve ondernemingen vinden.

Boven op het pand prijken de letters van de Werkspoorfabriek. Hierdoor is het gebouw van veraf, ook in het donker, te herkennen. Het gebouw is een van de ‘parels’ van het oude industrieterrein dat behouden bleef. Dat er treinen en trams werden gebouwd, is nog te zien aan de oude kraanbanen die in het gebouw intact zijn gelaten. En zo zijn er meer oude elementen behouden door ZECC Architecten. De grote glasoppervlakken moeten aan de buiten- en binnenkant de uitgestrektheid laten zien. En het plafond heeft nog steeds het oorspronkelijke cassettereliëf.

Circulair interieur

De grootste uitdaging was volgens vastgoedontwikkelaar Paul Ruijs het inrichten van het kolossale gebouw met studio’s en werkplekken op een nog te realiseren verdiepingsvloer. Ze kozen hierbij voor een vernieuwende aanpak. “We hadden op de traditionele manier muren kunnen bouwen om de ruimtes vervolgens aan de ‘gevestigde orde’ te verhuren. Maar dat wilden we niet. We willen een plek zijn voor jonge ondernemingen. De behoefte van deze groep is anders. Ze werken op een andere manier en hebben geen luxe introverte ruimte nodig. Maar juist een creatieve ruimte die uitnodigt om samen te werken.”

En daarom ontwikkelde Sustainer Homes een circulair interieur waarbij alle studio’s als een soort losse op elkaar gestapelde boxen in de ruimte zijn geplaatst. Deze houten units op de eerste verdieping van de Werkspoorfabriek zijn met elkaar verbonden door bruggetjes. Er is veel glas gebruikt waardoor je inkijkjes hebt op de werkplekken. Gezamenlijke pantry’s, toiletvoorzieningen en andere voorzieningen faciliteren en stimuleren de onderlinge verbondenheid maximaal.

Voeten in het water

De Stadstuin is de onderneming die voor de verbinding zorgt tussen al die werkplekken en bedrijfjes. Ze zijn niet alleen de beheerder van het pand, ze doen aan communitybuilding. Bij de entree runt de Stadstuin daarom een hippe koffiebar en binnen zijn er ruimtes om events te organiseren.

Als je in de zomer langskomt, kun je op het terras van de naastgelegen Werkspoorkathedraal aan de binnenhaven van het Amsterdam-Rijnkanaal bij het Werkspoorcafé een biertje drinken. “Een trap naar het water is in ontwikkeling, zodat je ook met je voeten in het water kunt zitten”, zegt Ruijs. “Het wordt een echte verblijfsplek. Ook omdat we er nog een tweede horecaonderneming gaan ontwikkelen. Daarvoor hebben we een tijd terug het oude Holland Paviljoen van de Wereldexpo in Milaan gekocht. Dat gaan we opknappen en hier neerzetten.”

Industrieel wandelpad

Ben je benieuwd naar deze plek? Het gebied kent meerdere parels: de culturele broedplaats De Nijverheid waar regelmatig werk wordt geëxposeerd, de Vlampijpateliers en de Havenloods met werkplekken voor beeldend kunstenaars en tot slot het circulair gebouwde Hof van Cartesius waar je bij Buurman herbruikbare materialen kunt kopen en waar workshops gegeven worden. Al deze plekken worden door Triodos Bank gefinancierd.

Een handige tip om deze plekken te vinden: tussen alle bedrijfspanden zijn deze culturele plekken niet allemaal even zichtbaar, maar ze zijn met elkaar verbonden via een ‘langzaamlopenpad’ vanaf het nabijgelegen station Zuilen. De gemeente liet dit aanleggen om de toegankelijkheid van het gebied te vergroten.

Beeld: Stijn Poelstra