Net als andere sectoren is de kunst- en cultuursector hard geraakt door de coronacrisis. Zelfs nu de coronamaatregelen versoepeld zijn, is het voor velen lastig om het hoofd boven water te houden. “Maar als er één sector is die daarmee om kan gaan, is het de kunst- en cultuursector wel”, zegt Sietske Knüppe, relatiemanager Kunst & Cultuur bij Triodos Bank.

Knüppe behoudt de laatste maanden nauw contact met haar klanten en biedt waar mogelijk een helpende hand (zie kader onder artikel). Ze is onder de indruk van wat ze ziet en hoort: “Ondernemers uit de kunst- en cultuursector zijn enorm veerkrachtig en laten zich niet kisten; als iets niet meer op de ene manier kan, vinden ze wel een andere manier.”

Paradigm: van festivalorganisatie naar terrasexploitatie

De Groningse festivalorganisator Paradigm is daar een goed voorbeeld van. Normaal gesproken zou de organisatie nu druk bezig zijn met Paradigm Festival, een meerdaags muziekevenement waar elk jaar ruim 10.000 mensen op afkomen. Maar door het coronavirus ligt het festivalterrein er dit jaar een stuk rustiger bij.

Toch is het er verre van uitgestorven. Piter Terpstra, medeoprichter en -eigenaar van Paradigm: “We hebben direct contact gezocht met de gemeente om de mogelijkheden voor terrasexploitatie te bespreken. Dat doen we sinds juni. Op zomerse dagen komen hier inmiddels zo’n 900 mensen over de vloer. Daarmee komen we nog niet rond, maar het is in ieder geval iets. Daarnaast behouden we op deze manier het contact met onze community en spreken zelfs een nieuwe doelgroep aan. Ouders met kinderen komen hier namelijk ook graag.”

“Dat was wel even zoeken, want in de eerste maanden was er voor festivalorganisatoren écht niks mogelijk. Afgezien van wat onderhoud en schoonmaak was het hier erg stil”, vervolgt hij. “Toen de maatregelen in juni versoepeld werden, hebben we alle werknemers bijeen geroepen om vorm te geven aan het terras. We hebben het terrein zo snel mogelijk ingericht en zijn er gewoon ingedoken; het terras ligt er inmiddels prachtig bij.”

Duurzaamheid en inclusiviteit

Paradigm heeft duurzaamheid en inclusiviteit al jaren hoog in het vaandel staan. Zo draaide de vorige editie van Paradigm Festival volledig op biodiesel en werden er geen wegwerpbekers of plastic betaalmunten meer gebruikt. Daarnaast kregen Syrische vluchtelingen de kans om eten te verkopen op het festivalterrein en voorlichting te geven over wat het betekent om vluchteling te zijn.

De laatste maanden bleek het een stuk lastiger om invulling te geven aan deze duurzame en inclusieve missie. Toch vond Paradigm een manier om dat te doen. In de eerste week van augustus verwelkomt de festivalorganisator een zestigtal Groningers op hun terrein, die daar een aantal dagen gratis mogen kamperen. “Zij kunnen om financiële redenen niet op vakantie dit jaar, maar op deze manier kunnen ze er toch even tussenuit”, aldus Terpstra. “Het is nog een try-out, maar als iedereen het leuk vindt, doen we het volgend jaar weer.”

Het Muziekpakhuis: van persoonlijk contact naar muziekles op afstand

Ook bij het Muziekpakhuis in Amsterdam moest het roer volledig om door het coronavirus. “We zijn een muziekschool waar persoonlijk contact voorop staat, maar ineens viel dat weg”, zegt Leontine van Vlerken, zakelijk directeur van de muziekschool. “Wie in de muzieksector werkt is gewend om het niet al te breed te hebben en de touwtjes aan elkaar te knopen, maar dit was even schrikken. Toch heeft bijna niemand gebruik gemaakt van de overheidssteun, want we zijn in sneltreinvaart overgestapt op digitaal lesgeven.”

Het Muziekpakhuis faciliteert een groep zzp’ers uit de muzieksector met betaalbare les- en repetitieruimtes in het (dure) hartje van Amsterdam. Tijdens de coronamaanden bleef de stichting zijn docenten ook ondersteunen, maar dan net even anders.

Van Vlerken: “We hebben allereerst de maandelijkse contributie naar beneden gebracht en ervoor gezorgd dat we goed contact hielden met onze docenten”, aldus Van Vlerken. “We hebben bijvoorbeeld belbomen opgezet, waarbij iedereen elke dag één ander persoon belt. Op die manier konden we in de gaten houden met wie het goed ging en wie er wellicht hulp nodig had. Vervolgens zijn we meteen gaan brainstormen over digitaal lesgeven.”

Digitaal lesgeven

Van Vlerken stelde een checklist op van alle zaken die daarvoor nodig zijn, van een snelle internetverbinding tot de juiste apparatuur. Ook die werd via de belboom gedeeld. “We hielpen onze docenten waar nodig met raad en daad, zodat ze in korte tijd konden starten met digitaal lesgeven. Dat ging verbazend goed; we hebben veel positieve feedback ontvangen van zowel docenten als studenten en bijna iedereen was net zo gefocust en gedisciplineerd als normaal. Dat is fijn om te weten; mocht er een tweede golf komen, dan zijn we in ieder geval volledig voorbereid.”

Van Vlerken verwacht zelfs dat digitaal lesgeven een vast onderdeel wordt van het Muziekpakhuis: “We hebben in de afgelopen maanden namelijk ook een aantal leerlingen uit het zuiden van het land mogen verwelkomen. Die konden nooit les krijgen van hun favoriete leraar omdat ze te ver weg woonden, maar op deze manier kan dat wel. Dat is een mooi bijkomend voordeel.”

Zorgen over toekomst

Hoewel digitaal lesgeven hartstikke goed ging, hoopt Van Vlerken vurig dat de coronamaatregelen na de zomer verder versoepelen: “Ondanks het succes moesten we de afgelopen maanden een flinke omzetdaling noteren. Zaken als koorrepetities en lessen in grote formaties kun je nu eenmaal niet digitaal doen. Daarnaast gaat er niets boven persoonlijk contact. We zijn weerbaar en houden het nog wel even vol, maar de huidige maatregelen moeten niet tot 2021 duren. Daar ben ik wel bezorgd over. Tot die tijd houden we zoveel mogelijk contact met onze docenten en leerlingen, want dat heeft echt enorm geholpen. We zitten met z’n allen in hetzelfde schuitje en gaan het ook met z’n allen oplossen.”

Ook Terpstra maakt zich zorgen: “We proberen zo creatief mogelijk te zijn; een terras runnen is bijvoorbeeld echt andere koek dan een festival organiseren. We traden daarmee buiten onze comfortzone en dat wierp zijn vruchten af. Daar ben ik trots op, maar het is nog niet genoeg. Ik hoop dan ook dat we snel weer een festival kunnen organiseren. Niet alleen voor ons, maar ook voor anderen. Na deze moeilijke periode kunnen we volgens mij allemaal wel een feestje gebruiken.”