"Met een triomfantelijk gebaar werden er in 1996 met een grote plof twee zakken bruin poeder op mijn bureau neergezet. Aan de andere kant van de tafel zaten twee ondernemers met een mooi verhaal waar ik enthousiast van werd. Het poeder bleek fijngemalen varkensmest. De mannen hadden een patent op het energiezuinig indrogen ervan."

"Fantastisch, dacht ik. Het was een van mijn eerste gesprekken met ondernemers die een lening wilden en dit was iets nieuws en vooruitstrevends. En natuurlijk heel duurzaam. Althans, dat dacht ik. De lening kwam er nooit.

Hun apparaat zou vooral van pas komen in de intensieve varkenshouderij, die wij in het geheel niet wilden ondersteunen, ook al bespaarde hun techniek veel energie. Ik leerde toen meteen de principes en waardes van Triodos Bank goed kennen. Soms leveren die een dilemma op. Maar vaak, zoals in dit geval, is het klip en klaar dat we er niet achter staan. Triodos Bank werd veertig jaar geleden opgericht om anders tegen geld aan te kijken en met geld een echte verandering in gang te zetten. Een van die dingen is het voedselsysteem veranderen. Van gangbaar naar biologisch."

"Soms moesten we langer nadenken over de positieve invloed die we met leengeld teweeg zouden brengen. Ga je een energie-onzuinige werkplek voor kunstenaars financieren omdat het leegstand tegengaat en werkplekken oplevert? Blijf je dan strikt naar je eisen op het gebied van milieu kijken of kies je voor een stad die leefbaarder wordt? Een andere: leen je geld aan een boer die nog in transitie naar biologisch zit met zijn zonnepanelen op het dak van de stal? Daar kun je ook kritisch op zijn, maar de kern van het verhaal is dat je bij Triodos Bank in ieder geval wéét waar het geld heen gaat en dat je daarom deze discussies kunt voeren.”

Zaadjes planten

“Daarom discussieerden we begin deze eeuw over hypotheken. Onze klanten vroegen er steeds vaker naar. Maar kun je hypotheken wel verantwoorden aan je spaarklanten? Als je aan buurman A belooft goed met zijn spaargeld om te gaan en aan buurman B een hypotheek verstrekt zonder kritische vragen te stellen, dan doen we niet wat we beloven aan spaarklanten. Bovendien missen we een kans om buurman B aan te moedigen zijn huis te verduurzamen.

Toch wilden we geen hypotheek uitsluitend voor duurzame huizenbezitters. Hiermee sluit je mensen buiten terwijl we iedereen willen stimuleren te verduurzamen. En zo is onze hypotheek in 2012 geboren waarin we onder andere korting op de rente geven wanneer je je huis energiezuiniger maakt. En meer recent zijn we nu de eerste bank waar je minder mag lenen als je je onzuinige huis niet verduurzaamt. Het duurde zeven jaar voordat andere banken met soortgelijke hypotheken kwamen. Die tijd is blijkbaar nodig. Dat soort zaadjes wil Triodos Bank blijven planten.”

De rol van geld

“Ik denk dat we nu zaadjes moeten planten om schenkgeld binnen de bank een grotere rol te geven. We zijn ondertussen al ver in het nadenken over hoe je je euro duurzamer besteedt. Schenkgeld zou daar een normaal onderdeel van moeten zijn. Je kunt hier weer heel andere veranderingen mee teweegbrengen dan met koopgeld of leengeld. Dan heb ik het vooral over een systeemverandering. Ondernemingen die een systeem willen doorbreken zijn vaak te risicovol om met spaargeld te financieren, maar we willen ze als samenleving wel mogelijk maken.

De cirkel is zo mooi rond, want Triodos Bank werd zelf opgericht om anders naar geld te kijken. Dat begon als een stichting in 1971. De oprichters wilden het systeem veranderen en daarom hebben ze uiteindelijk in 1980 een bank opgericht, maar zonder schenkingen en risicokapitaal was dit nooit tot stand gekomen.”

Per 1 oktober wordt Matthijs Bierman, directeur Triodos Bank Nederland, opgevolgd door Pauline Bieringa. Matthijs slaat na 24 jaar Triodos Bank een nieuwe weg in, maar blijft bij Triodos Bank betrokken als bestuurslid van Triodos Foundation.