De vuile was wegbrengen, koffie zetten, de tafel dekken voor de lunch en weer opruimen. Twee dagen in de week ontfermt Ludwina Dominguez Dominguez (23) zich bij zorguitzendbureau Astare op kantoor over deze taken. Die dagen is ze, als vrijwilliger, de gastvrouw van de sociale onderneming in Utrecht. Ludwina heeft een psychosegevoeligheid en leeft op een uitkering. Het werk bij Astare geeft ritme aan haar leven.

“Vroeger had ik naast mijn mbo-opleiding een baantje bij Intertoys, maar toen rond mijn 17e duidelijk werd dat ik psychosegevoelig ben, moest ik stoppen. Ik hoor stemmen en heb waanideeën, iets wat nog dagelijks terugkomt. Mijn mbo-opleiding heb ik hierdoor niet af kunnen maken.”

Mede dankzij medicatie gaat het nu een stuk beter met Ludwina. En dat ze bij Astare aan de slag kon, betekent veel voor haar: “Ik sta ’s ochtends beter op en ik heb iets om te doen die dag. Het voelt goed dat ik weer een ritme heb.”

Normaal leven

Dat mensen zich beter voelen en dat ze een doel hebben, dat is precies waar het Pepijn van der Weide, medeoprichter van Astare, om te doen is. “Hier als vrijwilliger aan de slag gaan, geeft mensen met een psychische kwetsbaarheid het gevoel ergens bij te horen; het biedt ze de mogelijkheid een ‘normaal’ leven te leiden.”

Dat streven is de ideologie waarmee Van der Weide het zorguitzendbureau Astare acht jaar geleden samen met een vriend oprichtte. Mensen met psychische problemen moeten volgens hen gelijk behandeld worden als ‘gezonde’ mensen. “Na mijn stage bij het Pieter Baan Centrum (PBC) kon ik daar als beleidsadviseur aan de slag. Dat heb ik een tijdje gedaan, maar de ambtenarij was niks voor mij. Ik wilde iets positiefs betekenen voor de ggz (geestelijke gezondheidszorg, red.), dichtbij de praktijk en weg van de papieren.”

In het PBC zag Van der Weide hoe het er in veel klinieken binnen de ggz aan toe gaat. “Mensen met een psychische kwetsbaarheid raken in een kliniek hun autonomie kwijt”, stelt Van der Weide. “Zaken als gescheiden wc’s en verpleegkantoren waar patiënten niet mogen komen, zijn elementen die een stigmatiserende uitwerking kunnen hebben op de mensen die zorg nodig hebben.”

Geen stigmatiserende omgangsvormen

Middels trainingen en intervisies zorgt Astare ervoor dat de 350 zorgprofessionals die het bedrijf detacheert, afstand doen van dergelijke stigmatiserende omgangsvormen. Zo wordt de hulp die de maatschappelijk werkers, verpleegkundigen en psychologen bieden, gegeven vanuit de benadering dat iedereen gelijk is. Van der Weide: “Onze boodschap aan onze teamleden is: kijk niet teveel naar ziekte en diagnose, kijk naar het verhaal van de mensen. Wat is er met ze gebeurd, waar komen ze vandaan en waar dromen ze van. We proberen onze teamleden zich steeds af te laten vragen: wat zou ík nodig hebben in deze situatie?”

Zo nam Van der Weide tijdens zijn werk eens een jongen mee om koffie te drinken op een terras. De jongen was psychotisch en daarom zes weken niet buiten geweest. Hij kon niet wachten even naar buiten te gaan. Ze hadden een goed gesprek over relaties, vrienden en studeren. Door gewoon op het terras te zitten en over koetjes en kalfjes te praten was de jongen, zonder het geworstel met zijn psychische problemen, even weer onderdeel van de maatschappij.

Vreemde eend in de bijt

Dat Astare, zoals Van der Weide het zegt, een vreemde eend in de bijt is, blijkt ook wel uit het feit dat er naast detacheren, jobcoaching en studiebegeleiding, ook kleinschalige evenementen worden georganiseerd zoals muziekavonden, lezingen en yogasessies. Daarbij wordt er aan sociaal kapitaal gewerkt. Dit houdt in dat er op verschillende avonden zorgprofessionals samenkomen met mensen die met een hulpvraag zitten. Jobcoach Jan Willem Vonk: “Maar ook onze vrienden en mensen die we graag willen leren kennen nodigen we uit. Dan praten we over de soms pijnlijke momenten uit het leven, waar je in gelooft, wat je idealen zijn en wat je kunt betekenen in het leven van een ander.”

Op dat vlak ziet Van der Weide ook een rol voor de samenleving. “We zouden meer open moeten zijn over onze kwetsbaarheid en meer nieuwsgierig naar de kwetsbaarheden van elkaar. Doorgaans gaan we het beste op alles wat voorspelbaar is. Wanneer mensen dat niet zijn, zijn we geneigd om er met een boogje omheen te lopen.” Juist wanneer mensen ‘in hun hoofd verdwaald’ zijn of in crisis, is contact volgens Van der Weide zo belangrijk. “Door op die momenten meer nieuwsgierig naar diegene te zijn, raken mensen niet nog verder geïsoleerd en blijven ze het gevoel hebben: ik maak onderdeel uit van een geheel.”

Hoe lang gastvrouw Ludwina nog bij Astare als vrijwilliger te vinden is, weet ze nog niet precies. “Als ik weer naar school ga, moet ik hier stoppen. Ik wacht op een woning in Nieuwegein, dichtbij mijn familie. Als dat rond is, wil ik een opleiding gehandicaptenzorg gaan volgen. Het helpen van anderen trekt me erg aan.”

Fotografie: Pieter van den Boogert