In de VPRO-serie Het succes van de kringloopwinkel wordt de kringloop omschreven als het nieuwe Nederlandse dorpsplein. Een plek waar talent ontdekt wordt en mensen weer met elkaar praten. En overal waar je komt in Kringloop Zeist klinkt inderdaad een gezellig geroezemoes. Samen met de vestigingen in Doorn en Driebergen vormt het een organisatie waarin sociaal ondernemen het fundament van de bedrijfsvoering vormt.

In Zeist staat op de boeken- en platenafdeling een grote tafel met een koffiezetapparaat waar klanten een gratis kopje koffie kunnen krijgen. En rond dit uur van de dag is er niet alleen koffie. Amy van de kantine heeft nog wat soep over van de lunch en deelt die uit aan bezoekers.

Leren en werken

Riet Lenting, directeur Kringloop Zeist: “Sommige van onze vrijwilligers, én van onze bezoekers, leven onder de armoedegrens. Zij moeten soms rondkomen van minder dan 40 euro per week. Dan is een gratis lunch heel fijn.”

Die lunch werd vandaag gemaakt door Amy en Anisa. Anisa doet hier haar stage voor het WijkLeerbedrijf, een MBO opleiding waarin je veel ervaring in de praktijk op doet. Ze is sinds 2009 in Nederland en zocht een plek waar ze werkervaring op kan doen en haar Nederlands kan verbeteren. “Mijn eerste dag vond ik heel spannend. Maar bij de kringloop zijn ze gewend aan nieuwe mensen. Iedereen was heel open en aardig. Inmiddels kan ik zelf mensen verwelkomen. En een lekkere lunch voor ze maken.”

Kringloop Zeist biedt dagbesteding aan de bewoners van verschillende lokale zorginstellingen en verzorgen re-integratietrajecten voor bijvoorbeeld de Regionale Sociale Dienst en het UWV. Deze trajecten kunnen ze als kringlooporganisatie aanbieden omdat ze professionals uit de zorg in dienst hebben.

Sociaal & beschut

Aart Smid is een van de trajectbegeleiders. “Het bijzondere aan deze kringloop is dat we als zorgprofessional onderdeel zijn van de bedrijfsvoering. Door de diverse werkzaamheden en de omvang van de organisatie kunnen we verschillende werkplekken aanbieden. Een heel sociale plek waar je veel mensen ontmoet, of wat meer beschut op een van de kantoren. We zoeken voor iedereen passend werk. Dat kan iets kleins en simpel zijn, het scheiden van het afval of het op kleur sorteren van knopen. Twee andere vrijwilligers bouwden een aantal banken van stapels oude boeken die toch niet meer verkocht werden.”

In de grote loodsen is goed te zien hoeveel goederen hier binnenkomen. Bij binnenkomst wordt alles geregistreerd en gesorteerd op bruikbaarheid. Er is een hoek voor houtbewerking ingericht waar afvalhout rond deze tijd van het jaar verwerkt wordt tot grote houten paaseieren of andere paasdecoratie. In de werkplaats worden de fietsen die binnenkomen helemaal opgeknapt. Samen met de gemeente zorgt de kringloop ervoor dat een deel van deze fietsen terecht komt bij nieuwkomers met verblijfsvergunning die net een woning kregen toegewezen. Alle restonderdelen worden zoveel mogelijk hergebruikt. En dat alles met een bepaald soort orde en structuur.

Stellingen

Lenting: “Het is belangrijk voor ons om alles strak en goed te organiseren. De kringloop heeft misschien een rommelig imago, maar om de boel draaiende te houden is nauwkeurigheid heel belangrijk. Wij hebben onze processen en methodieken goed beschreven. We weten bijvoorbeeld precies hoeveel goederen er per jaar, maand, week, dag binnenkomen en hoeveel er daarvan verkocht worden.”

Ook in het contact met medewerkers is structuur belangrijk. Lenting: “Alles loopt hier door elkaar. Van dagbesteding tot mensen die een taakstraf uit moeten voeren. En je moet iedereen een fijne en veilige werkplek kunnen bieden. Dat kan alleen als je heel duidelijke afspraken maakt, en een cultuur creëert waarin je zorgt voor elkaar.” Vrijwilligers organiseren bijvoorbeeld computercursussen en yogalessen voor elkaar.

Maar met zoveel verschillende mensen is het natuurlijk niet alleen maar gezellig. De meningen lopen ook nogal eens uiteen. “Dat kan je niet uit de weg gaan. Dus daarom zijn er- bijvoorbeeld rondom de verkiezingen – ochtenden waarop we uiteenlopende stellingen met elkaar bespreken.”

Pluche hond

Die diversiteit, in afkomst, politieke kleur, opleidingsniveau en de reden waarom je er aan het werk bent, is belangrijk voor het bestaan van de kringloop. “Dit is een plek waar mensen met de meest uiteenlopende achtergronden elkaar ontmoeten. Problemen die in de samenleving vaak verborgen blijven zoals armoede, werkloosheid en ongeletterdheid worden hier zichtbaar. Het is belangrijk om zaken bespreekbaar te maken, en niet teveel op een eilandje te leven. Wij willen lokaal en sociaal ondernemen, een gemeenschap vormen waar we samen ‘rouwen en trouwen’”, zegt Lenting.

Smid begeleidt die bijeenkomsten en legt hierin de nadruk op het uitwisselen van argumenten en niet alleen het verkondigen van meningen. “We willen mensen juist zelf laten nadenken over het belang van stemmen en het vormen van een eigen mening. In de afgelopen bijeenkomst vroeg ik: ‘stemmen is misschien wel gedoe en lastig, maar wat is eigenlijk het alternatief voor een democratie?’, een van de antwoorden: ‘Poetin!’”

En misschien neemt de kringloop daarmee inderdaad de plek van het dorpsplein in. Hier vinden toevallige ontmoetingen plaats. Van mensen met totaal verschillende achtergronden. Aan de koffietafel op de eerste verdieping wordt ondertussen soep gegeten en de lokale politiek besproken. Terwijl op de kinderafdeling een moeder foto’s voor de uitnodiging van het kinderfeestje van haar zoon maakt. Het jongetje poseert met een grote pluche hond.

Het is die enorme hoeveelheid aan spullen die een hoop in gang zet in de Kringloop in Zeist. Lenting: “We proberen altijd te kijken hoe je op een duurzame manier weer plezier kunt hebben van spullen. Het kan werk opleveren voor mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, maar het kan ook een aanleiding zijn om elkaar te ontmoeten of een herinnering oproepen aan een tijd die voorbij is. Wij proberen open te staan en zoveel mogelijk te laten gebeuren onder het dak van de kringloop.”

Fotografie: Pieter van den Boogert