De onderstaande column verscheen op 30 mei in Het Financieele Dagblad als onderdeel van een reeks opinieartikelen van Kees Vendrik waarin hij zijn visie geeft over economische en politieke vraagstukken.

‘Het tweede onderwerp waar mijn denken is verschoven, is de aanpak van klimaatverandering. (…) Ik heb me gerealiseerd dat als je als partij zegt “we moeten de staatschuld oplossen, want we kunnen de rekening niet doorschuiven naar volgende generaties”, dan kun je niet inconsequent zijn en de milieuschuld wél doorschuiven naar de volgende generaties’, aldus premier Rutte op het laatste VVD-congres.

Groei van de materiële welvaart was lange tijd het ultieme criterium voor succes.
Kees Vendrik

Misschien is het toeval, maar op de jongste Verantwoordingsdag, half mei, publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de fraaie Monitor Brede Welvaart 2018. Hierin ordent het CBS op verzoek van het parlement een veelheid aan indicatoren en statistisch materiaal om vat te krijgen op de stand van onze welvaart hier en nu, elders en later. Om meerdere redenen bewijst het CBS hier ons allen een grote dienst.

Aan de integrale blik waartoe de Monitor oproept is een lang debat vooraf gegaan over de betekenis en beperking van het bruto binnenlands product (bbp). Lang heeft dat niet veel geholpen. Ondanks vele kritische geluiden bereikte de status van het bbp grote hoogten in de mentale en boekhoudkundige wereld van overheden, wetenschap en samenleving. Groei van de materiële welvaart was lange tijd het ultieme criterium voor succes. Data zijn machtig. Ze beïnvloeden beleid, zoals ook financiële verslaggevingsregels een niet te onderschatten impact hebben op gedrag van bedrijven en financiële instellingen. Aard en selectie van data maken een wereld van verschil.

Gelukkig stijgt de opwekking van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen, maar we zitten nog steeds in de staart van Europa.
Kees Vendrik

De Monitor laat verschillende afruilen en schaduwkanten zien van De Brede Welvaart Hier en Nu. Veel gaat goed. De hoge materiële voorspoed in Nederland waar velen van genieten blijkt wel ten koste te gaan van ons natuurlijke kapitaal. En we leunen op veel (deels niet-hernieuwbare) hulpbronnen van elders. De carbon footprint van onze productie en consumptie loopt op. De verdeling van lusten, lasten en kansen is schever dan velen weten.

Dat beeld wordt scherper wanneer we de Brede Welvaart Later bekijken. Ons nationale testament bevat een florerende kenniseconomie met veel menselijk kapitaal, behoorlijk wat (private) schulden en achterblijvende milieuprestaties. Op het terrein van klimaat en energie is de opgave voor Nederland nog bijzonder omvangrijk, we moeten van ver komen. Gelukkig stijgt de opwekking van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen, maar we zitten nog steeds in de staart van Europa. Dat geldt ook voor indicatoren voor natuur en ecosystemen en voor duurzame voedselproductie.

We kunnen nu kapitaliseren op het vele werk van al die duurzame koplopers
Kees Vendrik

Bij klimaatverandering staan we in het rood. Dat dit (ook) een economische tijdbom is becijferde Lord Nicholas Stern al in 2006 toen hij op verzoek van de Britse regering inschatte dat ongecontroleerde klimaatverandering een aanzienlijke kostenpost van 20% van het mondiale bbp zou kunnen betekenen (u snapt, zo’n bbp-som maakt indruk). Zoals premier Rutte terecht stelt, is de staatsschuld niet de enige nalatenschap die zorg baart. Dat geldt zeker voor het immense vraagstuk van klimaatverandering dat veel grotere impact op onze (klein)-kinderen zal hebben. Daarvoor is een forse en snelle transitie nodig.

Die transitieopgave is moeilijk te omvatten. Maar het goede nieuws is dit: we kunnen nu kapitaliseren op het vele werk van al die duurzame koplopers, pionierende ondernemers, groene bankiers, hardwerkende activisten, dwarse techneuten en wetenschappers, en een groeiend gezelschap ceo’s die willen uitblinken in maatschappelijk verantwoord ondernemerschap.

Zo’n koploper was ook VVD-minister Ed Nijpels
Kees Vendrik

Deze ambassadeurs hebben de afgelopen 30 jaar met niet aflatende inzet het klimaat- en energievraagstuk niet alleen op de publieke agenda geplaatst, ze zijn al lang aan de slag gegaan met kennis, producten en business. Het is vooral dankzij hun creativiteit en doorzettingsvermogen dat momenteel de lopende onderhandelingen over het Klimaatakkoord gevoed worden door een eindeloze stroom van ideeën, plannen en oplossingen. Er kan veel en het kan snel.

Zo’n koploper was ook VVD-minister Ed Nijpels – ere wie ere toekomt – die in 1989 met het eerste Nationaal Milieubeleidsplan (inclusief klimaat) een groene doorbraak probeerde te forceren. Hij heeft veel in gang gezet, maar rond klimaat is de afgelopen 30 jaar de grote stap vooruit niet gezet. Dan moet het nu gebeuren. In het belang van de volgende generaties. Als de Vroempartij dan ook nog een Zoefpartij wordt (elektrische auto’s maken geen geluid), komt het goed.

CV

KEES VENDRIK

Kees Vendrik is hoofdeconoom van Triodos Bank. Vendrik houdt zich in deze functie bezig met onderzoek naar financiële, sociale en politieke vraagstukken en het stimuleren van de dialoog over geld en duurzaamheid. Daarnaast is hij sinds 1 september actief als lid van de raad van advies van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Vendrik was eerder lid van het college van de Algemene Rekenkamer en lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks.

Kees Vendrik
Kees Vendrik, hoofdeconoom van Triodos Bank

>Triodos Bank
>raad van advies
>Algemene Rekenkamer

Meer lezen over energietransitie?
Dit jaar interviewt Triodos Bank hoofdrolspelers binnen de energietransitie. Bijvoorbeeld Marjolein Smeele die bouwt aan de eerste duurzaam drijvende woonwijk. Of Monique Sweep die vertelt hoe je windmolens geliefd maakt.

> Bekijk het overzicht van artikelen in het dossier Energietransitie

> Kees Vendrik is voorzitter van de klimaattafel over elekriciteit. Lees meer over het Klimaatakkoord.