Frank zit middenin de verbouwing van zijn nieuwe woning in een jaren 60-woonwijk in Oegstgeest. Als je de straat met rijtjeshuizen binnenloopt, valt zijn woning direct op. Niet alleen omdat het nog een bouwplaats is. Maar vooral door de strakke uitbouw met bamboehout en de enorme glaspartij aan de achterkant. Hoewel het werk binnen nog in volle gang is, is het niet moeilijk om je de ruime en lichte woonkamer voor te stellen die hij voor ogen heeft. Zo ver is het echter nog niet.

Voor Frank is het verduurzamen van bestaande woningen bekend terrein. Als medeoprichter van Susteen adviseert hij particulieren die hun huis willen verduurzamen, onder andere aan mensen die via Triodos Bank een energieadvies krijgen aangeboden. Hij geeft ze energieadvies op maat en maakt concrete woningverbeterplannen. Voor de verbouwing van zijn eigen huis, brengt hij al zijn kennis en ervaring in de praktijk. “Ik vind het ontzettend leuk om nieuwe dingen aan te pakken en uit te zoeken. Tegelijkertijd wil ik vooral een prettig huis voor mij en mijn gezin creëren. Dat betekent naast energiezuinig wonen ook comfortabel leven in een aantrekkelijk huis. Goed geïsoleerd, met veel licht, een gezond leefklimaat en waar mogelijk met gebruik van natuurlijke materialen.”

Het huis had oorspronkelijk energielabel D. Met de verbouwing wil Frank verder gaan dan het A-label. “Het doel is een EPC (energieprestatiecoëfficiënt) van 0,11, wat nog twee niveaus boven het A-label ligt.

WAT IS EPC?

Hoe beter de woning is wat betreft isolatie, ventilatie en installatie, hoe minder energie het kost om de woning warm te houden of te koelen. De hoeveelheid energie die nodig is om een woning te koelen of te verwarmen wordt gewogen en uitgedrukt in een EPC-waarde. Alle nieuwbouwwoningen moeten in Nederland aan EPC-eisen voldoen.

Raam
De hele woning van Frank heeft driedubbelglas. Dit wordt ook wel eens triple glas of HR+++ glas genoemd. Warmte blijft beter binnen ten opzichte van dubbelglas.

Deze verduurzaming zorgt voor flinke besparingen op de energiekosten. Naast lagere lasten, komen we ook in aanmerking voor de hoogste rentekorting voor onze hypotheek van Triodos Bank.” Dat vroeg wel drastische aanpassingen. Frank heeft het huis van onder tot boven geïsoleerd, driedubbel glas gezet, een warmtepomp en zonneboiler geplaatst en een ventilatiesysteem geïnstalleerd.

Waar liep Frank tegenaan in dit proces? We stelden zes tips samen voor iedereen die zijn huis wil verduurzamen.

1. Begin met aanpassingen waarvoor geen verbouwing nodig is

Er zijn inmiddels diverse systemen om slim energie op te wekken en te besparen. Toch is dit niet altijd nodig voor het beste effect. Sommige maatregelen zijn misschien minder sexy, maar wel verrassend eenvoudig. Bijvoorbeeld dubbel glas of isolatie. Spouwmuurisolatie is niet eens een verbouwing te noemen. Het gebeurt buiten je huis, zonder rommel en gedoe. Natuurlijk vraagt het een investering, maar die is zeer beperkt. “De isolatie van onze muren, vloer en het dak is verantwoordelijk voor minimaal 45 procent van onze uiteindelijke energiebesparing. Driedubbel glas vergroot dat effect en zorgt bovendien voor meer wooncomfort. De koudeval, warme lucht die bij grote ramen afkoelt en als het ware naar beneden valt en een tochtstroom veroorzaakt, is bij dit glas minimaal.”

2. Zoek uit wat de mogelijkheden voor jouw woning zijn

Tekeningen
Een architect heeft de casco uitbouw ontworpen. Frank ontwerpt zelf de installaties zoals de warmtepomp, zonneboiler, balansventilatie-wtw, de douche-wtw en zonnepanelen. Wtw betekent warmteterugwinning.

In de meeste tips voor energieneutraal verbouwen staat isolatie bovenaan. Een logische volgende stap is het aanpassen van het verwarmingssysteem. Dat kan natuurlijk met een zuinige (HR)-ketel, maar een warmtepomp of zonneboiler hebben aanzienlijk meer effect. Bij een bestaande woning zijn de mogelijkheden wel afhankelijk van het huis zelf. Daarom is belangrijk om zo vroeg mogelijk in het proces advies in te winnen om de (technische) opties te inventariseren en te matchen met jouw situatie en budget.De website Verbeteruwhuis.nl biedt een handige woningcheck om snel te ontdekken hoe je je eigen huis energiezuiniger maakt, inclusief investeringen en opbrengsten.

Als je er niet uitkomt, is het verstandig om een energieadviseur in te schakelen voor een advies op maat. Frank: “Wij wilden bijvoorbeeld met spouwmuurisolatie een snelle slag slaan. Alleen bleek onze spouwmuur zo vervuild dat dit niet kon. Ook het dakoppervlak is te klein om veel zonne-energie op te wekken. Dit dwong ons tot andere keuzes om onze doelen toch te halen.”

3. Ga verduurzamen als je toch moet verbouwen

Het huis van Frank was zo slecht gebouwd en onderhouden dat een verbouwing onvermijdelijk was. Naast meer ruimte creëren met een uitbouw wilde hij het huis ook verduurzamen. De verbouwing was de ideale gelegenheid om rigoureuze aanpassingen te doen. Bijvoorbeeld nieuwe geïsoleerde muren van 30 cm dik en voorzetwanden. Dit kost wel ruimte, maar voorkomt onnodig warmteverlies. Gemiddeld verliest een woning zo’n 20 procent van de warmte via de muren.

Afplakken
Frank maakt de isolatieplaten luchtdicht. Voor een goede isolatie is het essentieel dat de schil (dak, muur en vloer) zo goed als luchtdicht is. Hier is speciale tape voor. Frank: “Dit is typisch iets dat aannemers over het hoofd zien. Vandaar dat ik het zelf doe.”

Daarnaast legde Frank een ventilatiesysteem aan, dat ook nog warmte hergebruikt. Want in een luchtdicht huis is goede ventilatie onmisbaar voor een gezond leefklimaat. Frank: “Dat klinkt kostbaar, toch is het relatief eenvoudig om te berekenen wat de voordelen van minder energieverbruik en hypotheekvoordeel zijn. Door niet te investeren kies je eigenlijk voor hogere energielasten.” Als bekend is wat je met lagere energielasten terugverdient, weet je ook wat de investering in het totaalbudget kan zijn. Alleen al isolatie van muren, vloer en daken leverde bijna de helft van de totale energiebesparing op.

Meer informatie over het financieren van energiebesparende maatregelen is te vinden op de website van Milieu Centraal.

4. Overtuig bouwers om duurzame materialen te gebruiken

Een bestaand huis verduurzamen is helaas nog geen gemeengoed. Bij nieuwbouw is energiezuinig bouwen al wel ‘het nieuwe normaal’. Als je het echt wilt, moet je bereid zijn om architecten, bouwers en installateurs te overtuigen om duurzame materialen te gebruiken.

“Soms lijken ideeën logisch, maar is het toch niet zo snel voor elkaar te krijgen. Om geen energie te verliezen leek het me slim om onze zonneboiler te combineren met de warmtepomp. Bovendien wil ik de temperatuur van de vloerverwarming per ruimte kunnen regelen. Dit is echter niet gangbaar in de installatiewereld. Kijk maar naar de traditionele thermostaat voor het hele huis die vaak in de woonkamer hangt. Het kostte veel moeite om dit wel voor elkaar te krijgen, maar het is wel gelukt.” Ook de bouwvakkers moest Frank soms overtuigen. “Zij moeten wennen aan werken met niet-gangbare materialen zoals houtwol of leem. Die reserves moet je met hen overwinnen. Daarbij is het de kunst om steeds goed te weten wat mogelijk is. Dat geldt voor het huis zelf maar zeker ook voor beschikbaarheid van duurzame producten en oplossingen op de markt.”

5. Ga verder dan energie besparen

Verduurzamen is voor Frank meer dan alleen energie en kosten besparen. “Wooncomfort staat voor mij en mijn gezin op nummer één. We willen een open en licht huis waar we prettig kunnen wonen. Daarom kiezen we bijvoorbeeld voor een achterpui van glas. Om het dan toch behaaglijk te hebben, viel de keuze op driedubbel glas en goede isolatie van de rest van het huis. Het effect is veel licht in huis en geen tocht. Ook bij de afwerking gebruiken we materialen die duurzaam zijn en tegelijkertijd ons huis verfraaien. Het bijkomende voordeel van natuurlijke materialen zoals leem op de binnenmuren en bamboe en verkoolde planken als buitenmuurbekleding, is dat schilderen niet nodig is.”

Vloer
Vloerverwarming ingefreesd in betonvloer van de woonkamer. Dit wordt nog geëgaliseerd en afgewerkt met een gietvloer.

6. Verduurzaam ook als je huurt

Als je geen eigenaar van een woning bent, is verduurzamen een lastig verhaal volgens Frank. “De bewoner en eigenaar hebben niet per se dezelfde belangen. Woningcorporaties zetten zeker stappen in de verduurzaming van hun woningen. De voordelen zijn vooralsnog vooral te behalen met gedragsverandering. De thermostaat een graadje lager, standby-killers en ledverlichting.”

Toch kun je volgens de overheid meer doen, bijvoorbeeld een slimme meter aanschaffen. Die meter geeft je inzicht waar je het meeste energie mee kunt besparen.

Als je dat nog onvoldoende vindt, is het altijd goed om de woningcorporatie of verhuurder te vragen naar het energieverbruik van je woning. Of het energielabel van je huis te checken en te vragen naar de plannen om de woning te verduurzamen.

TRIODOS HYPOTHEEK

ENERGIELABEL GEKOPPELD AAN HYPOTHEEKRENTE

Bij het verstrekken van een hypotheek koppelt Triodos Bank de hypotheekrente aan het energielabel van de woning: hoe beter het label, hoe lager de rente. Het energielabel stopt bij label A, maar inmiddels zijn er steeds meer huizen in Nederland die veel duurzamer zijn dan energielabel A. Daarom biedt de Triodos Hypotheek tijdelijk extra rentekorting voor deze zeer energiezuinige woningen, die gekenmerkt worden door een EPC-waarde van 0,39 of lager. Sluit je een Triodos Hypotheek af? Dan krijg je de kosten (tot 300 euro) van een onafhankelijk energieadvies terug.

> Triodos Hypotheek

Bonustip: gewoon beginnen

Het is duidelijk dat het verduurzamen van woningen bij steeds meer mensen op de kaart staat. Voor huiseigenaren die onzeker zijn over de juiste maatregelen, heeft Frank nog een laatste tip: “Begin gewoon. Een flinke slag slaan is niet moeilijk. Zeker niet als je je goed voorbereid of goed advies zoekt.”

Heb je zelf nog tips of interessante ervaringen? Laat het ons dan vooral weten door hieronder een reactie achter te laten.

Fotografie: Pieter van den Boogert
Tekst: Petrick de Koning