Een bloemkool van Willem&Drees is niet per definitie lekkerder, of gezonder dan de biologische bloemkool uit de supermarkt. Toch is er een wereld van verschil. Willem&Drees is samen met biologische boeren en betrokken consumenten onderdeel van een coöperatie die probeert een alternatieve voedselketen vorm te geven.

Directeur Drees Peter van den Bosch: “We geven de boeren weer een gezicht en delen hun verhalen. Zo weet de consument waar zijn eten vandaan komt. Begrip en vertrouwen is nodig om de keten te hervormen.” Met hun biologische maaltijdbox bezorgen ze nu ook aan huis. De maaltijden worden afgestemd op het aanbod van de boeren, en zijn altijd gevarieerd, biologisch en gezond.

Veranderende voedselketen

De afgelopen twintig jaar is onze voedselketen sterk veranderd. Directeur Drees Peter van den Bosch zag het van dichtbij. Zijn ouders hadden een klein melkveebedrijf in Overijssel met zo’n zestig koeien. “We waren heel trots op onze boerderij. Op onze dieren en op het product. Inmiddels bestaan er bijna geen kleine boerenbedrijven meer.”

In de landbouw is sprake van een enorme schaalvergroting. Het CBS heeft in 2016 berekend dat in 1950 een doorsnee bedrijf 5,7 hectare grond had, inmiddels is dit 32,4 hectare. Ook het aantal dieren per bedrijf steeg in een rap tempo. Een doorsnee varkenshouder had in 1950 nog 7 varkens, tegenwoordig zijn er op een bedrijf met vleesvarkens gemiddeld 1.600 varkens.

Rendement

“Dit levert veel rendement op, ook voor de consument. Producten zijn betaalbaar en alles ligt vers in de supermarkt. Maar de vraag is of economisch rendement nog langer leidend kan zijn in de voedselindustrie. Schaalvergroting gaat ten koste van de diversiteit van ons eten en daarmee de weerbaarheid van gewassen.

Kijk bijvoorbeeld naar de bananenteelt, hier is één ras de standaard geworden. Toen daar een schimmel uitbrak, had dit meteen grote gevolgen. Daarnaast is er ook iets verloren gegaan in ons eten. Een soort nabijheid, dat je weet waar je eten vandaan komt. Het tegenstrijdige is: om kleinschaligheid te bereiken, hebben we meer volume nodig. Een coöperatie kan hiervoor uitkomst bieden.”

Van den Bosch ziet twee belangrijke ontwikkelingen: we weten beter wat de invloed van eten op onze gezondheid is. En ook de impact van de voedselproductie op het milieu wordt steeds duidelijker. “Veel mensen zien in dat we niet nog vijftig jaar zo door kunnen razen. Maar hoe keer je deze ontwikkeling? Ik heb zelf ook geen tijd om iedere zaterdag langs verschillende biologische boeren in de omgeving te rijden om mijn groente en fruit te halen. Vanuit deze gedachte heb ik in 2009 samen met Willem Treep Willem&Drees opgericht.”

Voedselverspilling

“Het moet in de eerste plaats makkelijker worden om biologische producten uit je eigen omgeving online te kopen. Maar wat we daarnaast ook graag willen is het contact tussen de boer en consument tot stand brengen. Je hebt deze relatie nodig om de voedselketen te hervormen.

Een voorbeeld. Een tijdje terug hadden we paksoi in een van onze maaltijdboxen, maar omdat de biologische boer geen verdelgingsmiddel mag gebruiken, kon een vliegje het blad aanvreten. We hadden deze hele oogst weg kunnen gooien. Maar in onze gerechten worden vaak alleen de stengels van de groente gebruikt. We hebben ervoor gekozen om toch te leveren en onze klanten te informeren over wat er gebeurd is.

We maken boeren en telers weer zichtbaar, we vertellen hun verhalen zodat klanten begrijpen wat er bij komt kijken om biologisch te produceren. Je zorgt zo dat het begrip en vertrouwen weer terugkomt. En je gaat bijvoorbeeld verspilling van voedsel en inkomstenderving voor de boer tegen. Tegelijkertijd, als de boer weer contact met de consument heeft, krijgt hij weer eer van z’n werk. We merken dat de boeren niets liever willen dan producten leveren waar ze trots op kunnen zijn.”

Biologische maaltijdbox

Willem&Drees leverde zeven jaar aan supermarkten. In de schappen van de Jumbo bijvoorbeeld, daar lag groente en fruit uit de buurt. Altijd herkenbaar met een persoonlijke boodschap van die boer. In 2016 stopte Willem&Drees hiermee. De onderneming fuseerde met Beebox, een onderneming die biologische maaltijdboxen aan huis bezorgen.

Dit biedt nieuwe mogelijkheden om die directe relatie met consumenten aan te gaan. Van den Bosch: “In de supermarkten bleven we toch een beetje het spiegeltje aan de wand. We werden gevraagd om bijzondere producten neer te leggen, regenboogwortels of vergeten groente bijvoorbeeld. Maar als je verschil wilt maken dan moet je ervoor zorgen dat de grote stromen lokaal geproduceerd worden. Appels, aardappels, bloemkool, etc.”

Coöperatie

Samen met Beebox, biologische boeren die al aan Willem&Drees leverden en betrokken consumenten, willen ze dit nu waarmaken. “Beebox werkt al langer als een zogenaamde coöperatie. Voor boeren, burgers en wat wij noemen business. Dit vind ik een interessant model, want ook al heb je een groot gemeenschappelijk belang, het is best ingewikkeld om duurzame keuzes te maken. Soms hebben de verschillende partijen juist tegenstrijdige belangen. In de coöperatie gaan we daarover met elkaar in gesprek. Zo creëer je meer begrip en een gedeelde verantwoordelijkheid. Voor Willem&Drees is de basis alvast duidelijk: “Eet lokaal en met de seizoenen mee, dan zit je altijd goed.”