De materiaalkeuze voor een energiezuinig en comfortabel huis is geen kwestie van een bezoek aan de lokale bouwmarkt. Bewuste keuzes vragen goede afwegingen. Zeker omdat het budget in de meest gevallen niet onbeperkt is.

Jonathan van Alteren en Frank Gerritsma hebben beiden hun huis duurzaam verbouwd en gebruikten hiervoor zoveel mogelijk natuurlijke en duurzame bouwmaterialen. In de praktijk was het niet altijd eenvoudig om de juiste keuze voor hout, isolatie of stucwerk te maken. We zetten hun ervaringen met deze bouwmaterialen voor je op een rij.

>Straalhelder
>Susteen

Hout

Hout is een natuurproduct met een warme natuurlijke uitstraling. Bovendien is het een hernieuwbaar product dat flexibel te verwerken is. Veel voordelen dus. Hoewel hout heel duurzaam kán zijn, geldt dat zeker niet voor alle houtsoorten. Als je gaat voor hout is het belangrijk om te kiezen voor hout met een FSC-label. Op die manier weet je zeker dat je hout afkomstig is van bossen die verantwoord beheerd worden.

Om de kwetsbaarheid van hout voor schimmel, vocht en zonlicht te beperken, is er ook gemodificeerd hout op de markt. Door houtmodificatie met natuurlijke stoffen of hitte wordt hout extra sterk en minder gevoelig voor vocht en temperatuurinvloeden. Zo krijgen ook snelgroeiende houtsoorten dezelfde kenmerken als hardhout.

Frank heeft voor de buitenbekleding van zijn huis gekozen voor verkoolde planken. Deze ruwe, zwarte planken geven de achterpui een robuust uiterlijk. “Dat ziet er niet alleen goed uit, het is ook onderhoudsarm. Je hoeft verkoold hout namelijk niet te schilderen.”

Bamboe

Een alternatief voor hout, met behoud van de natuurlijke uitstraling, is bamboe. Bamboe lijkt op hout, maar is een (reuze)grassoort die heel snel groeit en erg hard is. Hierdoor gaat het ook zonder extra behandelingen heel lang mee.

Frank onderstreept dat: “Wij hebben voor onze uitbouw bewust gekozen voor bamboe. Het is duurzaam materiaal dat ook goed tegen alle weerinvloeden bestand is.” Ook binnen is bamboe een goede optie volgens Jonathan: “Bijvoorbeeld voor een parketvloer, inclusief verschillende legwijzen, zoals visgraat.”

Isolatie

Bij energiezuinig verbouwen staat isolatie vaak boven aan de prioriteitenlijst. Huizen verliezen veel warmte via muren, daken en vloeren, en met goede isolatie is dus veel winst te behalen.

Voor aannemers staat isolatie vaak gelijk aan het gebruik van glas- en steenwol of kunststofplaten. Inmiddels zijn er echter verschillende isolatiematerialen beschikbaar op basis van natuurlijke producten, zoals wol, houtwol of combinaties van hout- en hennepvezels.

Frank koos voor houtvezelplaten. “De isolatiewaarde van dit materiaal is iets lager dan van meer gangbare varianten. Daarom kwamen we in ons huis uit op een isolatielaag van 30 centimeter. Dat kost ruimte, maar dat woog voor ons op tegen de voordelen van natuurlijke isolatie. Ons huis is zeer comfortabel met minimaal energieverbruik. Extra voordeel is dat houtvezel veel prettiger werkt dan steen- en glaswol, dat de huid snel irriteert.”

Het gebruik van isolatiemateriaal zoals hout- of hennepvezel bespaart volgens Jonathan niet alleen energie. “Natuurlijke materialen hebben ook een positief effect op het leefklimaat en de gezondheid. De vochtregulering is beter en het is comfortabel.”

> Lees meer over duurzame en natuurlijke isolatie op Warmteplan.nl
> Kijk voor besparingsmogelijkheden op MilieuCentraal

Leem

Leem wordt al eeuwenlang gebruikt voor de afwerking van huizen, maar is in de loop der jaren vervangen door gipsstuc. Dat is jammer, want het is een 100 procent natuurlijk materiaal dat eenvoudig aan te brengen is, goed isoleert en warmte en vocht automatisch reguleert. Eenmaal aangebracht geleidt het warmte heel goed.

Frank: “Je vindt leem niet snel bij de reguliere bouwmarkt, maar er komen wel steeds meer verkooppunten. Via internet kom je een heel eind. Ook voor bouwvakkers is het wennen om met leem te werken. Toch leren ze hier meestal snel mee om te gaan omdat het prettiger werkt dan gips. Het stuift niet en er is ook veel minder materiaalverlies. Als gips niet goed verwerkt wordt, kun je het weggooien, terwijl je leem gewoon weer nat maakt en kunt gebruiken.”

Jonathan vult aan: “De natuurlijke leemlaag houdt de warmte zeer goed vast. In combinatie met muurverwarming is ons huis zeer aangenaam. Een nadeel van leem is wel dat het niet mogelijk is om scherpe hoeken te maken. Als je dat wilt, is natuurlijke (bio) kalkpleister een goede optie. Dit is ook een natuurproduct dat ook nog luchtzuiverend en bacterie- en schimmelwerend werkt.”

Gebruikte materialen

Een andere belangrijke bron voor een duurzame verbouwing zijn gebruikte bouwmaterialen. Bij de sloop of renovatie van gebouwen komen waardevolle materialen en grondstoffen vrij. Voorheen werden die vaak vernietigd of verwerkt in andere producten. Inmiddels worden die materialen veelvuldig hergebruikt.

Jonathan: “Onze vloer is van gebruikt dakhout en ook het balkon is gemaakt van een bestaand hekwerk. Het is wel even zoeken, maar het aantal leveranciers groeit. Ik zie ook dat handelaren in oude bouwmaterialen steeds vaker bestaande materialen bewerken. Bijvoorbeeld door oude balken te verwerken tot ‘nieuwe’ deuren.

> Meer informatie over gebruikte bouwmaterialen vind je op New Horizon
In ons huis hebben we voor de badkamer tweedehands wastafels gebruikt die we op oude kasten van Marktplaats hebben geïnstalleerd. Ik zie het als een uitdaging om bestaande materialen een tweede leven te geven.”

Lees meer op: Triodos Hypotheek

> Lees ook het verhaal over Hannie en Rémi die hun eigen energieneutrale huis bouwden
Heb je zelf nog tips over duurzame bouwmaterialen? Laat het ons dan vooral weten door hieronder een reactie achter te laten. Je kunt ook vragen stellen aan Jonathan via [email protected].

Tekst: Petrick de Koning
Beeld: Pieter van de Boogert